افسردگی پس از زایمان در مادران چگونه اتفاق میافتد ؟

تولد نوزاد به طور کلی یک اتفاق شادی‌آور تلقی می‌شود؛ اما همزمان با شروع یک دوره سخت به نام افسردگی برای مادران آغاز میشود.

این حالت هیجانی منفی می‌توانند مراقبت از خود و نوزاد را برای مادر بسیار سخت کنند. خوب است بدانید افسردگی که پس از تولد نوزاد رخ میدهد؛ افسردگی پس از زایمان نایمده می شود.

افسردگی پس از زایمان یعنی چه ؟

 این افسردگی ترکیبی پیچیده از تغییرات جسمی، عاطفی و رفتاری است. این حالت در برخی از زنان، پس از زایمان رخ میدهد. طبق (DMS-5) که یک کتابچه راهنما برای تشخیص اختلالات روانی می باشد؛ این افسردگی نوعی افسردگی اساسی است که:

• چهار هفته پس از زایمان شروع میشود.
• تشخیص افسردگی پس از زایمان به مدت زمان بین زایمان و شروع آن و شدت افسردگی بستگی دارد.
• افسردگی پس از زایمان با تغییرات شیمیایی، اجتماعی و روانی همراه است.
• هنگام به دنیا آمدن فرزند اتفاق می افتد.

• این نوع افسردگی با دارو و یا مشاوره قابل درمان است.

تغییرات بدنی پس از زایمان در مادران

به جز تغییراتی که به طور شدید در بدن مادران دیده میشود، تغییرات شیمیایی در بدن اتفاق می‌ افتد که معمولا توجهی به آن نمیشود.

• تغییرات شیمیایی شامل افت سریع هورمون ها پس از زایمان است.

رابطه واقعی بین این افت و افسردگی هنوز مشخص نیست، اما آنچه تا کنون مشخص شده؛ این است که سطح استروژن و پروژسترون؛ یعنی هورمون های تولید مثل زن، در دوران بارداری ده برابر افزایش میابد. سپس پس از زایمان به شدت افت می کنند و سه روز پس از زایمان سطح این هورمون ها به میزان قبل از بارداری کاهش می یابد.

تغییرات روانی در مادران بعد از زایمان

علاوه بر این تغییرات شیمیایی، تغییرات اجتماعی و روانی ناشی از داشتن یک فرزند، خطر افسردگی را افزایش می‌دهد. بیشتر مادران تازه وارد پس از زایمان،  افسردگی خفیف (Baby blues) را تجربه می کنند.

علائم افسردگی خفیف پس از زایمان چیست؟

علائم و نشانه های افسردگی خفیف بعد از تولد (که فقط چند روز تا یک یا دو هفته پس از تولد کودک ادامه دارد) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نوسانات خلقی
• اضطراب
• تحریک پذیری
• احساس شکست و غرق شدن در فکر
• گریه کردن
• کاهش تمرکز
• کم یا زیاد شدن اشتها
• اختلالات خواب

افسردگی پس از زایمان چگونه شدید میشود ؟

این افسردگی می تواند در هر زمان، روزها و یا  هفته های اول بعد از زایمان شروع شود و بسیار جدی تر از افسردگی خفیف باشد.

همچنین این افسردگی نوعی اختلال خلقی است، که یک  بیماری بیولوژیکی ناشی از تغییر در ساختار شیمیایی مغز است و تقصیر مادر یا نتیجه یک شخصیت ضعیف و بی ثبات نیست.

1. افسردگی شدید پس از زایمان ممکن است در ابتدا با افسردگی خفیف اشتباه گرفته شود، اما علائم و نشانه های آن شدیدتر و طولانی تر است و در نهایت ممکن است در توانایی مراقبت از کودک و انجام سایر کارهای روزمره اختلال ایجاد کند.
2. علائم معمولاً در چند هفته اول پس از زایمان بروز می کنند، اما ممکن است زودتر (در دوران بارداری) یا دیرتر (تا یک سال پس از تولد) شروع شوند.

برخی از نشانه‌های این افسردگی ممکن است شامل:

• روحیه افسرده یا تغییرات (نوسانات) شدید خلقی
• گریه زیاد
• مشکل در ایجاد پیوند عمیق با کودک خود
• گوشه گیری و فاصله گرفتن از خانواده و دوستان
• از دست دادن اشتها و یا خوردن بیش از حد
• اختلال در خواب( بی خوابی یا خواب زیاد)
• خستگی طاقت‌فرسا و از دست دادن انرژی
• کاهش علاقه و لذت به فعالیت‌های لذت بخش گذشته
• تحریک پذیری و عصبانیت شدید
• ترس از اینکه مادر خوبی نباشد.
• ناامیدی
• احساس بی ارزشی، شرم و گناه یا عدم کفایت
• کاهش توانایی تفکر به طور واضح، تمرکز یا تصمیم گیری
• بی قراری
• اضطراب شدید و اختلال هراس یا وحشت زدگی
• افکار صدمه زدن به خود یا کودک
• افکار مکرر مرگ یا خودکشی

روان پریشی بعد از زایمان چیست ؟

روان پریشی پس از زایمان یک بیماری نادر است که به طور معمول در هفته اول پس از زایمان ایجاد می شود. علائم و نشانه های آن بسیار شدید است. این علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• گیجی و گمراهی
• افکار وسواسی درباره کودک خود
• توهم و هذیان
• اختلالات شدید خواب مخصوصاً بیخوابی
• انرژی بیش از حد و بیقراری
• پارانویا
• تلاش برای صدمه زدن به خود یا کودک

چرا افسردگی مادران پس از زایمان  شدید میشود ؟

هیچ دلیلی وجود ندارد که افسرده شدن برخی مادران پس از زایمان را در مقایسه با افسرده نشدن برخی دیگر به طور قطع توجیه کند، اما متخصصان بر این باورند که تعدادی از علل مرتبط و عوامل در ایجاد این بیماری نقش دارند.

هورمون ها :

افت چشمگیر استروژن و پروژسترون بعد از زایمان ممکن است نقش مهمی داشته باشد. سایر هورمون های های مترشحه توسط غده تیروئید نیز ممکن است به شدت افت کرده و احساس خستگی، سستی و افسردگی در شما ایجاد کند.

کمبود خواب:

هنگامی که دچار کمبود خواب یا بی خوابی می شوید؛ ممکن است حتی در رسیدگی به مشکلات جزئی نیز به مشکل بر بخورید.

اضطراب:

ممکن است نگران توانایی خود در مراقبت از نوزاد باشید.

تغییرات فیزیکی:

ممکن است احساس جذابیت کمتری داشته باشید، با احساس هویت خود دست و پنجه نرم کنید و یا احساس کنید کنترل زندگی خود را از دست داده اید.

هریک از این مسائل می‌تواند منجر به افسردگی پس از زایمان شود.

عوامل افزایش احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان

عواملی که احتمال افسردگی مادران بعد از زایمان را بالا میبرند:

• افسردگی قبل از باردار شدن یا در دوران بارداری
• سن در زمان بارداری:  هرچه سن شما بالاتر باشد، بیشتر در معرض این نوع افسردگی هستید.
• بارداری ناخواسته
• فرزندان بیشتر: هرچه بیشتر فرزند داشته باشید احتمال افسردگی شما در بارداری بعدی بیشتر است.
• داشتن سابقه افسردگی یا سندروم ناخوشی پیش قاعدگی PMDD

ارتباط مادر و نوزاد:

مطالعات میدهند که افسردگی پس از زایمان می تواند اثرات منفی قابل توجهی بر نوزاد داشته باشد. آنها می توانند در تمام دوران کودکی ادامه یابد.

مادرانی که افسرده هستند ممکن است در ایجاد پیوند عمیق با نوزاد خود دچار مشکل شوند. وقتی تعاملات بین مادر و نوزاد مختل شود، در رفتارهای آینده  کودک تاثیر بگذارد.

مطالعات نشان داده است که چنین کودکانی ممکن است در بعضی از وظایف رشدی  نتوانند به خوبی فرزندان مادرانی که افسرده نبودند، عمل کنند.

توانایی آنها در تعامل با سایر کودکان نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد و ممکن است از نظر رفتاری و یادگیری نیز دچار مشکل شوند؛ بنابراین شناسایی و درمان افسردگی پس از زایمان در اسرع وقت بسیار مهم است.

ارتباط مادر با خود:

افسردگی پس از زایمان در صورتی که درمان نشود می تواند ماه ها یا بیشتر دوام بیاورد، و حتی می‌تواند به یک اختلال افسردگی مزمن تبدیل شود.

به این نکته نیز باید توجه کرد که با وجود درمان افسردگی پس از زایمان هنوز احتمال بروز افسردگی در مقاطع مختلف زندگی در آینده وجود دارد.

درمان افسردگی پس از زایمان

بسیاری از مادرانی که  بعد از زایمان کودک خود احساس افسردگی می کنند. ممکن است تمایلی به پذیرفتن آن نداشته باشند و یا از بیان آن خجالت بکشند. اقدامات زیر پس از زایمان برای مادران بسیار لازم و ضروری است.

• اما به خاطر داشته باشید، برای بهبود سلامتی خود و سلامت روان نوزاد در آینده، اگر علائم افسردگی خفیف و یا شدید پس از زایمان را تجربه کردید؛ در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
• اگر علائمی دارید که نشان می‌دهد ممکن است دچار روان پریشی پس از زایمان شده باشید نیز سریعاً از پزشک خود باید کمک بگیرید.

به طور خلاصه اگر علائم و نشانه های افسردگیتان دارای هر یک از این ویژگی ها است، مهم است که هر چه سریعتر با پزشک خود تماس بگیرید:

• علائم بیش از دو هفته ادامه پیدا کنند.
• علائم روز به روز بدتر می شوند.
• مراقبت از کودک را برای شما سخت و خسته کننده است.
• انجام کارهای روزمره برایتان دشوار است.
• افکار آسیب رساندن به خود یا کودک را در سر دارید.