نقاشی کودکان بیش فعال ADHD

عزت نفس در نقاشی کودکان بیش فعال

هنر درمانی (نقاشی) در عزت نفس کودکان بیش فعال تاثیر بسیاری دارد؛ زیرا اغلب کودکان مبتلا به ADHD  به دلیل عدم توانایی در توجه یا تمرکز و عدم یادگیری در مدرسه و یا خانه تنبیه می شوند.

با آموزش این مهارت اساسی به کودکان، هنر درمانی میتواند پلی مهم برای استفاده از مهارت های تمرکز و توجه چه در مدرسه و چه در خانه برای کودک باشد.

هنردرمانی برای کودکان

هنر درمانی همچنین می تواند زمینه ای برای کشف هویت کودک فراهم کند. این میتواند یک فرایند  بسیار ارزشمند و مفید باشد؛ زیرا:

1. کودکان مبتلا به بیش‌ فعالی اغلب توسط برچسب ها و رفتارها تعریف می شوند.
2. برای کودکان مبتلا به بیش‌ فعالی، برچسب زدن و توجه به رفتارهای منفی او می تواند تعریف کودک را در یک زمینه مثبت از خود برایش دشوار کند.
3. اما در این جا باز هم هنر و یا همان نقاشی می تواند کودک را به هویتی درونی ، مثبت و درمانی ( کودکی که با شناخت اختلال خود در تلاش برای بهبود آن می باشد) متصل کند.

با فراهم آوردن این ارتباط، کودک می‌تواند بر بسیاری از تجربیات منفی روزانه خود غلبه کند. به  طور خلاصه نقاشی می‌تواند کودک را نسبت به خودش خوشبین کند. اما باید به این نکته  نیز توجه کرد که چندین جلسه و مدت زمانی طول می کشد تا کودک این نتیجه را تجربه کند.

پس به عنوان والد و یا مربی  فراهم کردن  زمینه در جهت  این نوع رشد،  که به کودک در  دستیابی به احساس بهتر نسبت به خود کمک میکند، ضروری است.

تحلیل نقاشی کودکان ADHD

• ارتباط غیر کلامی

نقاشی فعالیتی است که با استفاده از مهارت های یادگیری بصری قوی ساختاری را ایجاد می‌کند و همچنین  به کسانی که تمایل به تفکر عمیق ندارند و یا تمایل به بیان گفتاری  آنچه فکر میکنند ندارند راهی برای بیان احساسات خود در فرایند درمان می دهد.

محصول هنردرمانی یعنی نقاشی، یک سابقه تصویری از احساسات و ایده هایی است که کودک به وجود آورد و همیشه و در هر زمان می تواند در اختیار کودک قرار بگیرد.

همانطور که کودکان نقاشی می کشند رابطه آنها فقط با کاغذ مقابلشان است. آنها قادرند صادق و شفاف باشند؛ زیرا نقاشی فرد نیست، سوالی نمی پرسد، چالشی به راه نمی اندازد و یا انتقاد نمیکند.

نقاشی شکلی از بیان شخصی است که در آن ارتباط کلامی همیشه امکان پذیر نیست. کودکی که به عنوان مثال نمی تواند در مورد مدرسه صحبت کند ممکن است ابتدا ترسیم یک تصویر برایش  آسان تر باشد. یعنی با توجه به نقاشی که در مقابل او هست، صحبت در مورد وضعیت موجود در مدرسه برای او قابل گفتمان میشود.

• ابراز احساسات

بسیاری از کودکان بیش فعال یا مبتلا به اختلال نقص توجه همانطور که متوجه شدید قادر به بیان کلامی نیستند به‌ خصوص وقتی صحبت از احساساتشان می شود. درست است که بسیاری از آنها مخصوصاً بیش فعالان زیاد صحبت می کنند اما این گفتارها معمولاً حول احساسات آنها نیست؛ زیرا در اغلب موارد آنها به طور عمیق نسبت به احساسات خود آگاه نیستند.

نقاشی فرصتی عالی برای کودکان است تا بتوانند احساسات خود را که حتی  چندین بار سرکوب شده است  را بیان کنند. در طول فرآیند هنردرمانی آنها احساسات منفی را که در زندگی خود بخاطر وجود اختلال خود تجربه می‌کنند، آشکار می‌کنند و اینکه این احساسات چگونه بر زندگی آنها تاثیر می‌گذارد را نشان می‌دهند.

نقاشی های مکرر آنها بیانگر درد، انزوای اجتماعی و یک غم بزرگ است.

هنر درمانی گروهی : مهارت های اجتماعی و مدیریت رفتار

اگر کودک  با هم سالان  همانند خود در جمعی باشد، فرصت این را دارد که تجربه کند، تنها نیست و این تقصیر او نیست که نمی تواند در مدرسه موفق شود. در درس ها تمرکز کند و یا پدر و مادر خود را راضی نگه دارد.

در گروه های هنر درمانی کودکان می آموزند که مشکلات شان که ناشی از این اختلال است می‌تواند با یادگیری راهکارهای مقابله و درمان‌های مختلف از جمله هنر درمانی یا نقاشی رفع شوند و یا بهبود پیدا کنند.

به عنوان مثال می توانید یک گروه شامل همسالان کودک خود با اختلال مشابه تشکیل دهید.  گروه هنر درمانی، یک محیط امن و کنترل شده را فراهم می‌کند که در آن کودکان می توانند یک تجربه اجتماعی، درمانی و آموزش موفق داشته باشند.

این گروه مکانی است که آنها می‌توانند همسالانی که همان مشکلات مشابه خود را دارند مشاهده کرده و با آنها تعامل داشته و در آنجا درمانگر می تواند آنها را به صورت گروهی مشاهده کند. این یک شروع تازه و یک فرصت جدید برای موفقیت اجتماعی با همسالان است.

مهارتهای اجتماعی کودکان بیش فعال یا ADHD

 کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی اغلب مهارت های اجتماعی ضعیف و توسعه نیافته ای دارند.

• بسیاری از آنها هیچ دوست صمیمی ندارند هرچند که مایل به دوستی هستند.
• برخی از کودکان ممکن است در دوستیابی مشکلی نداشته باشند ، اما در نگهداری دوستان دچار مشکل می شوند. این به خاطر این است که آنها بسیار برونگرا هستند.
• آنها اغلب در بیان گفته ها اغراق می کنند، حرف طرف مقابل را قطع میکنند، بیش از حد مشتاق بنظر میرسند.
• به فضای شخصی و مرزها احترام نمی گذارند و احساسات کودکان دیگر را  جریحه دار می کنند ( در اینجا منظور کودکان بیش فعال می باشد و نه کودکان دچار اختلال نقص توجه) .
• پرحرف هستند، رفتارهای دفاعی دارند و  و بیشتر مواقع اطلاعات و آموزه های اجتماعی را فراموش می کنند و یا اشتباه متوجه می شوند.
• بیشتر این کودکان بینش درستی از رفتارهای نامناسب خود ندارند.

با هنر درمانی( نقاشی کشیدن ) و بحث و گفتگو درباره آثار خودشان، می توانند بفهمند که مشکلات شان در ایجاد و نگهداری دوستان و سایر مشکلاتشان از اختلال آنها ناشی می شود.

با همکاری بر روی پروژه های هنری آن ها فرصت هایی را برای تجربه موقعیت های مختلف اجتماعی، مانند مشاهده خود در ارتباطات اجتماعی، تمرین ارتباطات اجتماعی در یک محیط امن و ایجاد برخی پیشرفت ها در صورت لزوم پیدا می کنند.

نقاشی های گروهی و کار  به صورت دوتایی برای حل این نوع مشکلات کودکان بسیار مناسب هستند.

درمان بیش فعالی توسط هنر و نقاشی گروهی

درمانگر می تواند از کودکانی که اولین بار است که به گروه ملحق شدند؛ بخواهد که خود را معرفی کنند، سپس به آنها زمان مشخص و محدودی دهد تا نقاشی های دلخواه خود را بکشند. هنگامی که کودکان کارهای هنری مانند نقاشی را انجام می دهند. درمانگر نه تنها باید آنچه را که کودکان می‌کشند مشاهده کند، بلکه نحوه استفاده کودک از فضا و مواد در دسترس مانند کاغذ، مداد رنگی، آبرنگ و غیره ، نحوه  برقراری ارتباط با کودکان دیگر، نحوه مدیریت زمان و نحوه سازماندهی کودک و رفتار  آنها را نیز بررسی کند.

مزیت گروه درمانی این است که درمانگر می تواند کودک را در محیط اجتماعی مشاهده کند.

در پایان جلسه گروهی کودکان به نقاشی‌های یکدیگر نگاه می‌کنند و درمانگر از آنها می خواهد که در باره احساسات خود بحث کنند. این بحث به توسعه مهارت‌های ارتباط کلامی آنها کمک می‌کند.

اینکه کودک از روی نقاشی احساس خود را بیان کند بسیار مهم است زیرا بسیاری از اوقات کودکان مبتلا به ADHD     قادر به ارائه اطلاعات به روش روشنی نیستند ( از طریق ذهن).

بحث و گفتمان بین کودکان همچنین باعث تقویت گروه و ایجاد اعتماد و صمیمیت بین آنها می‌شود. علاوه بر این، به کودکان کمک می‌کند  تا احساسات کشیده شده در نقاشی را به کلمات تبدیل کنند و ارتباط کلامی برقرار کنند.

در ادامه گریزی به تفاوت‌ های نقاشی کودکان بیش فعال و کودکانی که این اختلال را ندارند میزنیم.

تفاوت نقاشی کودکان بیش فعال با کودکان معمولی

تفاوت کودکان بیش فعال و کودکان عادی در کشیدن آدمک

• معمولا آدمک هایی که کودکان بیش فعال در نقاشی خود می کشند، به نحوی است که تصور می شود از دنیا رو بر گردانده اند.
• دلیل آن، این است که کودکان بیش فعال معمولا از نظر روانی به شدت آشفته هستند و قادر نیستند با دیگران ارتباطی سازنده ایجاد کنند. این موضوع نیز در نقاشی های آن ها قابل مشاهده است.
• آدمک ها در نقاشی این کودکان در پایین برگه و با استفاده از خطوط کم رسم می شوند. دلیل آن این است که اغلب این کودکان به دلیل شرایط خاصی که دارند، دید خوبی نسبت به خود نداشته و دارای سطح بالا اضطراب و افسردگی نیز هستند.

تفاوت ترسیم خانواده در نقاشی کودکان بیش فعال با سایرین

کودکان بیش فعال خانواده را نسبت به سایر کودکان، متفاوت می کشند و از این تفاوت ها می توان موارد زیر را نام برد:

• استفاده کم از خطوط جهت نقاشی
• ترسیم آن در قسمت پایین صفحه
• ضعف در غنا
• کشیدن دست اشخاص به شکل باز به سمت اطراف
• کشیدن خود به شکل ارزنده سازی شده
• کشیدن پدر و مادر به شکل فاصله دار ( دور از هم )

این داده ها و ارزیابی ها اغلب نتیجه آزمون های مختلفی مانند DAP و DAF می باشد. DAP  به معنای تصویر کشیدن کودک از یک فرد و DAF به معنای تصویر کشیدن و یا نقاشی کردن کودک از خانواده است که این تست ها می توانند در جامعه آماری متفاوتی انجام شوند، ولی اغلب نتایج یکسانی دارند و همانطور که در بالا مشاهده کردید تفاوت‌ هایی بین نقاشی کودکان دارای اختلال بیش فعالی و نقص توجه با کودکان عاری از این اختلال وجود دارد.

در آخر، باری دیگر بر ارزشمندی روش درمانی هنر درمانی  بر راهبردهای یادگیری در توانمند سازی کودکان ADHD  و بهبود عزت نفس آنها تاکید می‌ کنیم. پر واضح است که یادگیری کودکان از هنر درمانی یا نقاشی یک قدم بسیار بزرگ در درمان آنها و بهبود روابط روزمره آنهاست که به صبر والدین و آگاهی آنها و نیز آگاه ساختن کودک نیازمند است.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی یک بیماری مزمن و پیچیده ای است که به راحتی قابل رفع نیست، اما روش هنر درمانی می تواند کودک را به موفقیت خاص برساند .

کودک باید تمرینات زیادی انجام دهد و مایل به مشارکت در فرآیند نقاشی کشیدن  باشد و همچنین مهارت های آموخته شده را بپذیرد و در ادامه بتواند از آنها  استفاده کند.

در این صورت می توانیم آینده ای  روشن برای کودک دچار اختلال ADHD امیدوار باشیم.