خلاصه درسنامه ارائه شده:
یکی از اهداف اصلی محروم سازی، کنترل کودک لجباز و مدیریت بدحالی در فرزند است. رفتارهای آزاردهنده کودک یا بهم ریختگی هایی که در محیط به بار می آورد، والدین را ناچار به استفاده از محروم سازی میکند.
با انجام دادن تکنیک محروم سازی فرزند مجاب میشود چون بهم ریختگی که ایجاد کرده، محیط را ترک کند و خودش را به نحوی آرام سازد. در این جا کودک لجباز بعد از بازگشت به محیط، برای جبران به هم ریختگی تلاش میکند.
نحوه اجرای محروم سازی برای کنترل کودک لجباز
برای اجرای محروم سازی کودک؛ گام های زیر را به ترتیب انجام دهید:
- گام اول ایجاد مکان امن و آموزش آرام سازی برای کنترل کودک لجباز
کودک باید به این خودکفایتی برسد که وقتی دچار بهم ریختگی شد و محیط را به توصیه والدین ترک کرد؛ به مکانی رود و خود را آرام کند.
- شرایط آرام سازی را برای کودک فراهم کنید.
- به کودک بگویید باید به تنهایی بتواند خودش را آرام کند؛ این تنهایی مهمترین گام محروم سازی است.
- در جلسه محروم سازی، کارهایی که مورد تحسین قرار میگیرند، باید دو برابر کارهایی باشند که قرار است محروم سازی را برای آنها اجرا کنید. به عنوان مثال برای سه کاری که محروم سازی به آن تعلق می گیرد، باید ۵ کار کودک مورد تحسین قرار گیرد.
* توقع نداشته باشید که با یک یا دوبار مراجعه به مکان امن، کودک یاد بگیرد که حال خودش را خوب کند. یادگیری این موضوع در کنترل کودک لجباز، احتیاج به زمان و صبر و حوصله دارد.
خصوصیات مکان امن کودک و آرام سازی و کنترل کودک لجباز :
- زمانی که حال فرزند خوب است؛ به صورت نجوا (برای اثرگذاری بیشتر) از او سوال بپرسید؛ پسرم/دخترم کدام قسمت خانه را بیشتر دوست داری؟
- بعد از مشخص کردن این مکان امن؛ باید یک جعبه کمکهای اولیه روان داشته باشیم.
- این جعبه باید حاوی وسایلی باشد که حال کودک را خوب میکند.
* مراجعه به این جعبه باید فقط برای زمانهایی باشد که حال دل کودک بد است.
* حدود ۱۵ درصد از بچه ها برای آرام شدن احتیاج به تحرک دارند. بعضی دیگر احتیاج دارند خودشان را در جایی مچاله کنند. والدین باید شرایط امنی را برای کودکان فراهم کنند.
- گام دوم تشکیل جلسه رسمی در کنترل کودک لجباز
نکات کلی برگذاری جلسه:
* این جلسه برای کنترل کودکان لجباز بالای ۵ سال مناسب است.
* اگر فرزند شما زیر ۵ سال است، نیاز به تشکیل جلسه نیست؛ فقط نکات را به صورت بریده بریده بیان کنید.
* برای تشکیل این جلسه از قبل اطلاع رسانی انجام دهید.
* جلسه را در یک مکان رسمی تشکیل دهید.
محورهای گفتگو در جلسه رسمی محروم سازی با کودک لجباز
اولین محور گفتگو:
- در جلسه رسمی کارهای درست فرزند بیان شود و تقویت سازی به صورت جمعی انجام شود. کارهای درست کودک لجباز را تشویق کنید.
- این قانون را به همه اعضا خانواده اعلام کنید، که در بازه زمانی محرومیت سازی؛ شخص مورد نظر نباید با دیگر افراد خانواده در ارتباط باشد.
- در جلسه محروم سازی، تحسین باید حداقل ۵ کار مثبت یعنی دو برابر کارهایی باشد که میخواهید محروم سازی را برای آنها اعمال کنید. حداکثر برای ۳ کار میتوانید محرومیت در نظر بگیرید.
* روحیه جمع گذاری در محرومیت سازی باید پررنگ باشد؛ به نحوی که محروم شدن از جلسات تنبیه محسوب شود. اگر متوجه شدید حضور و یا عدم حضور در جمع برای کودک تفاوتی ندارد، مجاز به اجرای تکنیک محرومیت سازی نیستید؛ زیرا ابتدا باید با استفاده از مهارت ارتباط موثر، بستر آن را ایجاد کنید.
دومین محور گفتگو:
- بیان محدودیتها و خواسته ها باید دقیق برای کودک مشخص شود و به صورت شمارشی باشد. یعنی در یک تاریخچه زمانی تعداد دفعات را بیان کنید و برای آن مصداق پیدا کنید. در بیان محدودیتها به صورت واضح توضیح دهید؛ که چه کارهایی به نفع خانواده نیست و آسیب ایجاد میکند.
- وقتی صحبت شما به اتمام رسید با آرامش فقط یک جمله را بیان کنید: «پسرم/دخترم اگر از این به بعد شرایطی که در موردش صحبت کردیم دیده شود شما با محروم سازی رو به رو میشی.»
* والدین نباید در بیان کارهای منفی و محدودیتها صرفا به ضررها و آسیب هایی که به خانواده وارد می شود اشاره کنند و یا برچسب بزنند.
سومین محور گفتگو
این مرحله را متناسب با ظرفیت کودک برای تحمل محتوا، انجام دهید و در صورت عدم ظرفیت در یک گفتگوی معمولی اصول محروم کردن کودک (درسنامه ۲۵) را توضیح دهید.
