خلاصه درسنامه ارائه شده :
همه ما به عنوان والد، موقعیت هایی را تجربه کرده ایم که فرزندمان به دلیل حضور برخی عوامل محیطی، مثل یک برنامه تلویزیونی، بازی کامپوتری یا حضور یک فرد خاص و …، رفتارهای ناسازگار بروز میدهد. در واقع این عامل باعث ایجاد آشوب و بدرفتاری فرزند میشود. در چنین مواقعی معمولا والدین چه واکنشی دارند؟
در مواقعی که فرزندمان رفتارهای تکانشی و مخرب دارد، باید چکار کنیم؟
در این حالت میتوان به صورت موقت یا دائم، «عامل» به وجود آورنده لجبازی و رفتار ناسازگار را متوقف کرد. برای این کار، باید دقیقا اثر حضور عامل در موقعیت ( قبل از موقعیت، حین موقعیت و بعد از قرار گرفتن در موقعیت ) بررسی کنید.
این راهکار تحت عنوان راهکار «توقیف و هشدار» در ادامه توضیح داده شده است.
بررسی توقیف و هشدار دادن به کودک
همان طور که در ابتدا گفته شد، گاهی ممکن است یک عامل مثل اسباب بازی، برنامه تلوزیونی، بازی کامپیوتری، حضور یک فرد خاص و یا … باعث بروز رفتارهای تکانشی و تخریبی در فرزند شود. توجه داشته باشید؛ پیش از انجام دادن هرگونه اقدام:
- این سوال را پاسخ دهید که آیا واقعا حذف آن عامل یا موقعیت؛ شرایط تغییر رفتار را به وجود می آورد یا خیر؟
- اگر جواب بله است باید آن عامل اثرگذار غیرمستقیم بر رفتار فرزند را متوقف کنید.
- توجه داشته باشید که اگر درگیری تکرار شونده است؛ آن عامل خاص را به طور دائم متوقف کنید. این مسئله بستگی به نوع بدرفتاری و نوع درگیری که ایجاد میشود، دارد.
مثلا اگر فرزندتان در حضور یک همبازی رفتارهای تخریبی و لجبازی شدیدی نشان میدهد که درگیری های فیزیکی بین آن دو همبازی ایجاد می شود، بهتر است برای مدتی ارتبطات این دو نفر قطع شود. و در این حین تکنیک های مدیریت لجبازی و مدیریت خشم به طور کامل برای کاهش لجبازی کودک، اجرا شود.
و یا به طور مثال اگر فرزندتان در هنگام بازی کامپیوتری خاصی به هیچ وجه راضی به تمام کردن بازی نمی شود، و برای خاموش کردن کامپیوتر با فرزندتان دچار درگیری می شوید، بهتر است برای مدتی انجام ان بازی را توقیف کنید.
اگر تکنیک توقیف و هشدار دادن به کودک را بر اساس اصول آن اجرا نکنیم؛ لجبازی کودک بیشتر میشود.
اصول اجرای تکنیک منع یا توقیف کودک
- توقیفی که رقم میزنید، نباید بنا به شرایط متفاوت متوقف شود.
- اگر میخواهید توقیف را به شخصی توضیح دهید به نکات زیر دقت کنید:
- فرآیند توقیف را با جزئیات به شخص دیگری توضیح ندهید؛ بلکه به صورت کلی بیان کنید.
- شخص سومی را در موقعیت توقیف وارد نکنید. درست است که گاهی استفاده از اعتبار شخصی که برای فرزند مهم است به عنوان واسطه ای برای انجام دادن کاری، میتواند به صورت موقتی کمک کننده باشد اما…
تکنیک هشدار دادن به کودک
تکنیک هشدار را سعی کنید پیش از اجرای تکنیک توقیف استفاده کنید. در واقع هدف از هشدار دادن به کودک، ایجاد زمینه فکر کردن و بررسی مجدد انتخاب است. کودک در این تکنیک به پیامدهای کار اشتباه فکر میکند و بین دو گزینه، یکی را انتخاب میکند.
در بسیاری از مواقع با انجام تکنیک هشدار، درگیری کاهش می یابد و مجبور به اجرای توقیف نخواهید شد.
اجرای تکنیک هشدار به شکل زیر انجام میگیرد:
- از یک تا ۱۰ با صدای بلند بشمارید. شمردن اعداد از بهترین انواع هشدار دادن به کودک است. شمارش باعث میشود؛ کودک زمانی برای فکرکردن داشته باشد و به صورت اختیاری بین توقف رفتار منفی و پذیرفتن مسئولیت یکی را انتخاب کند.
- اگر هشدار دادید و شمارش تمام شد، یک جمله از دلیل هشدار دادن به کودک را بیان کنید. این کار باعث میشود خمیر مایه اولیه فکر عمیق برای کودک ایجاد شود.
- بعد از چند شمارش اول، فرصتی برای فکر کردن ایجاد کنید.
اصول اجرای تکنیک هشدار دادن به کودک
* بازه زمانی واحدهای شمارش در هشدار دادن به کودک؛ باید بازه های زمانی مساوی باشد. در این صورت کودک متوجه جدی بودن هشدار میشود. یعنی ۱ تا ۱۰ را با فاصله های برابر بشمارید و در شمارش اعدا آخر فاصله را بیشتر نکنید!
* بعد از هشدار دادن به کودک، دلیل کار خود را به صورت واقعی بیان کرده و یک شمارش کوچک دیگر انجام دهید.
تکنیک محروم سازی و تنبیه کردن
در صورتی که هشدار دادن به کودک و توقیف او نتواند موثر واقع شود؛ والدین میتوانند از تکنیک‌های دیگری مانند محروم کردن کودک و یا تبیه کردن استفاده کنند. از آنجا که تنبیه کردن میتواند به روشهای نادرستی انجام شود؛ ممکن است تاثیرات مخربی بر فرزند و یا رابطه سالم والد-فرزندی به بار بیاورد.
برای استفاده از تکنیک های تنبیه کردن و محروم سازی حتما آموزش‌های بعدی در ارتباط با کنترل لجبازی کودک را حتما مشاهده کنید.
