بهترین روش برای تربیت جنسی از زبان متخصصان
رفتار جنسی یکی از مسائلی است که والدین با دیدن آن از جانب فرزندشان نگران شده و به درمانگران مراجعه می‌کنند تا از طبیعی بودن رفتار فرزندشان مطمئن شوند، زیرا گاهی اوقات این مسئله ممکن است در نتیجه وقوع یک سوء استفاده جنسی شکل گرفته گرفته باشد.
درمانگران با نمونه‌های متعددی از این گونه مراجعین روبه رو هستند که هرکدام از آنها از لحاظ میزان نگرانی بزرگسالان، میزان اختلالی که رفتار جنسی در روند زندگی و درس‌خواندن کودک ایجاد کرده است، ریشه و سرچشمه شکل‌گیری رفتار و …، با یکدیگر تفاوت دارند.
عموماً به دلیل اینکه بسیاری از والدین از وقوع سوء استفاده جنسی در گذشته فرزندشان می‌ترسند، بسیاری از رفتارهای جنسی کودکان را نامعمول و ناسالم تصور می‌کنند.
در حالی که در واقعیت این گونه نیست. رفتارهای جنسی در بین کودکان امری معمول و شایع است و حدود ۴۲ تا ۷۳ درصد کودکان پیش از رسیدن به ۱۳ سالگی این تیپ رفتارها را بروز میدهند. در زیر تفاوت رفتارهای طبیعی و غیرطبیعی جنسی توضیح داده شده است.
رفتار جنسی طبیعی به چه معنی است ؟
بخش زیادی از رفتارهای جنسی کودکان امری شایع، معمول و طبیعی است. در واقع طبیعی است که کودکان برای کشف بدن خود یا همسالان خود کنجکاوی به خرج دهند. آنها درباره اینکه هر بخش از بدنشان چگونه است و چه کاری انجام می‌دهد، کنجکاوند. برای آنها این سوال وجود دارد که چرا بخشی از بدن آنها با والدین یا با خواهر و برادرشان متفاوت است.
اینگونه رفتارها شاید از جانب بزرگسالان “جنسی” تلقی شود، اما بخش قابل توجهی از آنها از دید کودکان معمولاً نوعی از کنجکاوی است.
کودکان رفتار جنسی سالم و طبیعی را در قالب روش‌های مختلفی بروز میدهند که بازی‌ها و روابط با دیگران را در بر می‌گیرد. این موضوع که آنها چه روشی را انتخاب کنند به مرحله رشد آنها وابسته است.
اولین نکته‌ای که درک طبیعی یا غیرطبیعی بودن رفتار جنسی را ممکن میکند، توجه به نوع و تعدد وقوع رفتار جنسی از جانب کودکان در سنین مختلف است. به جز لمس ناحیه جنسی، بقیه رفتارهای جنسی در بین نوزادان به ندرت رخ می‌دهد. پس از دوران نوزادی، هرچه کودکان بیشتر بدن و نواحی جنسی خود و تفاوت بین دو جنسیت را می‌شناسند، امکان بروز رفتار جنسی در بین آنها افزایش می‌یابد.
سن پیدا شدن رفتارهای جنسی در کودکان
رفتارهای جنسی در بین کودکان ۲ تا ۵ سال، نسبت به کودکان بالای ۵ سال شایع‌تر است و تنوع بیشتری دارد. در یک مطالعه بر روی کودکان ۲ تا ۵ سال که به گفته خانواده هیچ‌گونه سوء‌استفاده‌ای را تجربه نکرده بودند، برخی رفتارهای جنسی شایع و مشترک مشاهده شده است. برای مثال:
- لمس ناحیه جنسی در خانه و یا در مکان‌های عمومی
- نشان دادن ناحیه جنسی خود به دیگران
- نزدیک شدن به دیگران و تلاش برای مشاهده افراد با برهنگی.
امکان اینگونه رفتارها در بین کودکان در این سنین، فارغ از جنسیت آنها وجود دارد و در صورتی که حالت مداوم یا اجباری نگیرد، در زمره رفتارهای جنسی طبیعی است.
والدین عموماً اینگونه رفتارها را به مرور پس از ۵ سالگی از جانب کودکانشان کمتر مشاهده می‌کنند. البته این لزوماً به معنی کاهش رفتارهای جنسی در کودکان بالای ۵ سال نیست، بلکه ممکن است در نتیجه کاهش میزان بروز آن از جانب کودک باشد.
یکی از دلایل بروز کمتر رفتارهای جنسی در میان کودکان بالای ۵ سال، آشنایی آنها با قوانین و هنجارهای اجتماعی است که باعث میشود آنها به پنهان کردن رفتارهای جنسی خود روی بیاورند، همچنین با ورود کودکان به عرصه اجتماعی مانند ورود به مدرسه، میزان زمانی که والدین می‌توانند رفتار کودکان را رصد کنند، و در نتیجه امکان مشاهده رفتارهای جنسی کودکان توسط آنها کاهش می‌یابد.
رفتارهای جنسی طبیعی معمولاً فردی است، اما می‌تواند شامل دیگری و یا حتی لمس جنسی دیگری نیز باشد. در اینگونه رفتارها لزوماً قصد کودک رضایت جنسی نیست؛ بلکه کنجکاوی، تقلید ادای رفتارهای جنسی بزرگسالان، جلب توجه و کسب آرامش دلایل دیگری هستند که می‌توانند علت بروز رفتار جنسی در کودکان شوند.
رفتارهای جنسی متناسب با عوامل گوناگونی مانند مرحله رشد طبیعی کودک، عکس‌العمل والدین به رفتار کودک، تغییر در عوامل استرس‌زا در خانواده و دستیابی به داده‌ها و اطلاعات جنسی پیشرفت و گسترش پیدا می‌کنند یا اصلاح میشوند.
به عنوان مثال، تکنولوژیهایی مانند اینترنت و توسعه چت‌روم‌ها و برقراری ارتباط در قالب فضای مجازی، امکان دسترسی کودکان به داده‌های پورنوگرافی را افزایش داده است.
رفتار جنسی طبیعی در سنین مختلف
رفتار جنسی طبیعی ممکن است در کودکان نوپا هم دیده شود:
- علاقه به برهنه بودن
- نشان دادن ناحیه جنسی خود به دیگران
- انجام بازی‌هایی مانند دکتر و پرستار
- لمس یا نگاه کردن به ناحیه جنسی کودکان دیگر یا بزرگسالانی که می شناسد.
در سنین پیش از مدرسه گاهی این رفتارها پررنگ‌تر میشوند و به شکلهای دیگری خود را نشان میدهند:
- نشان دادن ناحیه جنسی خود به کودک دیگر در ازای انجام همین عمل توسط او
- بیان جوک‌های جنسی متناسب با سن
- تقلید و در آوردن ادای برخی از رفتارهای جنسی بزرگسالان
در سنین مدرسه این رفتارها جدی‌تر شده و همچنان که به بلوغ نزدیک میشود تعدد بیشتری پیدا میکند. با این حال این رفتارها همچنان طبیعی هستند مگر اینکه پرتکرار باشند و زندگی اجتماعی یا فردی را مختل کنند:
- خودارضایی گاه به گاه
- نشان دادن ناحیه جنسی خود به کودک دیگر در ازای انجام همین عمل توسط او
- بوسیدن کودکان دیگر یا تلاش برای جذب آنها
- صحبت درباره تولید مثل و مسایل مربوط به آن با همسن و سالان
- بیان جوک‌های جنسی متناسب با سن
در پیدایش رفتارهای جنسی و مدیریت آنها خانواده مهمترین نقش را دارد. این تنها والدین هستند که باید این رفتار را مدیریت کنند.
چه چیزهایی باید به کودکم بیاموزم ؟
This is ActionBox
رفتارهای خطرناک جنسی در کودکان
اگر رفتارهای جنسی طبیعی در سن نامناسب انجام شوند یا تکرار آنها شکل غیرطبیعی، اختلال‌آمیز و اجباری پیدا کند، وارد حیطه رفتارهای جنسی غیرطبیعی میشود و نیاز است فرآیند تربیت جنسی با دقت بیشتری لحاظ شود.
برای مثال یک کودک ۳ ساله که دائما ناحیه جنسی خود را لمس میکند و این عمل در زندگی روزمره او اختلال ایجاد میکند، در حال بروز رفتار جنسی طبیعی از لحاظ سنی، اما غیرطبیعی به لحاظ تکرار و تعدد رفتار است.
بنابراین رفتار جنسی غیرطبیعی، رفتاری است که کودک به صورت متعدد یا نامتناسب با سنش نشان می‌دهد و تبدیل به نوعی دغدغه و درگیری ذهنی برای او میشود، به گونه‌ای که او معمولاً پس از دخالت بزرگسالان و تلاش‌های اصلاح‌کننده آنها دوباره انجام این رفتارها را از سر می‌گیرد. مثلاً لمس نواحی جنسی دیگران شاید برای یک کودک ۴ ساله رفتاری طبیعی باشد، اما چنین رفتاری از جانب یک کودک ۱۱ ساله رفتار جنسی غیرطبیعی است.
رفتارهای جنسی زشت و زننده در کودکان
بخش عمده رفتار جنسی غیرطبیعی، رفتارهایی است که شخصی دیگر و به ویژه لمس و ارتباط جنسی با آن شخص را شامل میشود. معمولاً رفتارهای جنسی غیرشخصی که متناسب با سن کودک نیست، یا با استفاده از زور و کنترل از جانب یک کودک همراه باشد، شکل غیرطبیعی پیدا میکند.
بنابراین به طور کلی رفتارهای جنسی طبیعی را که با شرایط و ویژگی‌های زیر ترکیب شود، می‌توان رفتار جنسی غیرطبیعی دانست:
- نشان دادن رفتار جنسی نامتناسب با سن
- رفتار جنسی که تبدیل به عادت اجباری شود یا به صورت ممتد بروز پیدا کند.
- رفتار جنسی که همراه با استفاده از زور، پرخاشگری و یا فریب دادن دیگری باشد.
- رفتار جنسی که موجب ناراحتی کودکان دیگری شود که در آن مشارکت می‌کنند.
- میل جنسی به بزرگسالان یا کودکانی با فاصله سنی زیاد
- رفتار جنسی که امور مربوط به مدرسه و روابط و زندگی اجتماعی را مختل کند
- استفاده از پورنوگرافی و فرستادن عکس‌های نامناسب برای دیگران به ویژه اگر گیرنده ناراضی باشد.
- هرگونه رفتار جنسی که برای خود کودک یا دیگران آسیب‌زننده باشد.
رفتارهای جنسی غیرطبیعی معمولا با دیگر اختلال‌های رفتاری و احساسی در ارتباط است. کودکانی که رفتارهای جنسی غیرطبیعی نشان میدهند، معمولاً دارای نشانه‌های درونی از افسردگی، نگرانی، و نشانه‌های بیرونی پرخاشگری هستند.
عوامل موثر در ایجاد رفتارهای جنسی در کودکان
برخلاف پژوهش‌های قدیمی که رفتار جنسی غیرطبیعی از جانب کودکان را فقط متأثر از تجربه سوءاستفاده جنسی می‌دانستند، پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که عوامل متعدد دیگری نیز می‌تواند در شکل‌گیری رفتار جنسی غیرطبیعی موثر باشد.
- شخصیت و رفتار اعضای خانواده
- عوامل محیطی
- عوامل استرس‌زا و ناکارآمدی خانواده که شامل خشونت، سوء استفاده و نادیده گرفتن میشود، ممکن است باعث بروز رفتارهای جنسی غیرطبیعی یا تشدید آنها شود.
بنابراین رفتارهای جنسی غیرطبیعی در بین کودکان معمولاً شکل اجباری پیدا میکند تا رفتاری که آنها بر آن تسلط ذهنی داشته باشند یا برای انجام آن تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کنند.
نکته مهم دیگری که درباره کودکان با رفتارهای جنسی غیرطبیعی وجود دارد، این است که آنها احتمالا بیشتر در معرض آسیب‌پذیری و قربانی شدن هستند. بنابراین والدین این کودکان حتما باید در نوع برخورد و واکنش به رفتار جنسی کودکان با آگاهی عمل کنند و از کمک متخصصین این حوزه بهره‌مند شوند.
رفتارهای جنسی غیرطبیعی در سنین مختلف
اگر کودکی نمونه‌ای از رفتارهایی زیر را انجام دهد؛ بهتر است که والدین برای رفع آن به تراپیست و افراد متخصص مراجعه کنند.
- ادامه و اصرار بر لمس ناحیه جنسی با وجود تلاش بزرگسال برای سرگرم کردن او به یک موضوع دیگر
- دعوت کودک دیگر به فعالیت جنسی یا لمس جنسی یکدیگر
- اجبار کودک دیگر به انجام بازی‌های جنسی
- بازی کردن با عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌ها به حالت جنسی
- لمس ناحیه جنسی بزرگسالان غریبه
- دائما دزدکی نگاه کردن به دیگران هنگامی که برهنه‌اند و یا زمانی که به حمام و دستشویی می‌روند
- لمس یا مالش دائمی ناحیه جنسی در موقعیت‌های عمومی بدون آنکه به تلاش دیگران برای پرت کردن حواس او توجه کند.
- اصرار برای استفاده از لغات و جملات غیرطبیعی جنسی، حتی زمانی که از آنها خواسته میشود از اینگونه واژه‌ها استفاده نکنند.
- اصرار به لمس ناحیه جنسی کودک دیگر یا حیوانات، علیرغم تلاش دیگران برای پرت کردن حواس
- فرو کردن اشیاء و وسایل در ناحیه جنسی
برخی رفتارهای جنسی در سنین مدرسه به وفور در کودکان دیده میشوند. این رفتارها نه تنها طبیعی نیست بلکه باید به سرعت جلوی آنها را گرفت و درمان مناسبی را پیاده کرد:
- لمس یا مالش دائمی ناحیه جنسی در موقعیت‌های عمومی بدون آنکه به تلاش دیگران برای پرت کردن حواس او توجه کند.
- تلاش دائمی برای نشان دادن ناحیه جنسی خود به کودکان دیگر
- تلاش برای برهنه کردن ناحیه جنسی دیگران
- استفاده دائمی از لغات و جملات نامناسب جنسی
- میل به انجام بازی‌های جنسی با کودکان بسیار بزرگ‌تر یا بسیار کوچک‌تر
- مجبور کردن یا فریب دادن کودکان دیگر برای انجام بازی‌های جنسی
- میل مداوم برای دیدن یا لمس کردن نواحی جنسی کودکان دیگر یا بزرگسالان
- خودارضایی در حد آسیب زدن به ناحیه جنسی، یا ترجیح به انجام خودارضایی به جای هرگونه فعالیت سرگرم‌کننده و لذت‌بخش دیگر
- استفاده روزانه یا گه گاه از پورنوگرافی آنلاین
غزل جعفری
کارشناس ارشد بالینی
