« بزرگ کردن کودک و تربیت فرزند به خودی خود، یکی از سخت ترین کارهایی است که یک نفر می تواند در زندگی تجربه کند. حال فرض کنید که در این میان گرفتار بچه ای حرف گوش نکن و یکدنده شوید! کودکی که از تمام دستورات شما سرپیچی کند و در مقابل قوانینی که در خانه وضع می کنید بی تفاوت باشد! سختی این ماجرا ۱۰ برابر می شود.
در این نوشته میخواهیم برای یکی از بزرگترین چالش های والدین؛ یعنی داشتن بچه حرف گوش کن ، راهکارهای دقیق و علمی آموزش دهیم، تا محیط خانه را برای شما امن تر و شادتر کنیم.»
نحوه تربیت صحیح یک بچه حرف گوش کن
تربیت فرزند شامل ۴ گام اصلی است که باید به شیوه قاطعانه به آنها عمل کرد. پژوهش های زیادی در روانشناسی اثر بخشی این تکینک ها را اندازه گرفته و ثابت کرده اند.
انتظار و توضیح : گام اول در تربیت کودک مطیع
اولین گام برای داشتن بچه حرف گوش کن، بیان شفاف انتظارات تان به عنوان والدین، و توضیح دلیل آن به کودک است. حتی اگر کودکان شما هنوز به سنی نرسیده اند که بتوانند به خوبی کلمات را ادا کنند و صحبت کنند، با جملات واضح و مستقیم می توانید قوانین را به انها بفهمانید.
- برای اینکار باید حتما در خاطر داشته باشید که جمله ی کوتاه با بیان دقیق قانون و دلیل ان را بگویید.
« مثلا: با چاقو بازی نکن، به تو آسیب میزند.»
- زمانی که دلایل طولانی و پیچیده به کار میبرید؛ جملات در ذهن کودک به درستی کد گذاری نمی شوند.
- و تنها به بخش اول جمله یعنی قانون توجه می کند که اثربخشی پیروی از قانون را کاهش می دهد.
- سعی کنید قوانین را طوری بیان کنید که بر مبنای عشقی که به فرزندتان دارید باشد. در مثال ذکر شده، دلیل آن بر مبنای این بود که به بدن کودک آسیب میزند.
- جمله مثال زده شده به کودک این مفهوم را منتقل میکند که «تو برای من مهم هستی، به همین دلیل من نمیخواهم آسیبی ببینی».
- بیان قانون به این شیوه نه تنها برای داشتن بچه حرف گوش کن، در سنین کودکی بلکه در نوجوانی نیز کارساز است و پژوهش ها نشان داده است، دلایلی که بر پایه عشق و علاقه به فرزند باشد، بیشترین پیروی از آن قانون را در پی دارد.
- بیان قانون به این شیوه همچنین یکی از راهکارهای تقویت وجدان در ذهن کودک می باشد و در بزرگسالی تمایل درونی اش برای انجام کارهای اخلاقی و درست بالا تر می رود.
دوست داری بچه حرف گوش کنی داشته باشی ؟
عملی کردن : گام دوم تربیت یک بچه حرف گوش کن
- برای داشتن بچه حرف گوش کن، به او دقیقا بگویید قانونی که بیان کرده اید را چگونه عملی کند.
- قوانین نباید صرفا به صورت جملات دستوری و دلیل اجرای آن بیان شوند. پس از بیان قانون باید نحوه اجرای ان را نیز به کودک بگویید. گویی که در حال اموزش انجام یک فعالیت فیزیکی نظیر دوچرخه سواری به او هستید!
- با او هم قد شوید و مراحل اجرای قانون را به او بگویید و به او کمک کنید تا ان را عملی کند.
- قانون: زمانی که رفتار بدی از تو سر می زند از طرف مقابلت عذر خواهی کن.
- دلیل: این کار باعث می شود او به تو احترام بیشتری بگذارد
- کمک به عملی کردن قانون: مثلا به دوستت این جمله را بگو: «من از تو عذرخواهی میکنم، لطفا مرا ببخش.»
- میتوانید در این مرحله برای اجرای قانون و عملی کردن آن از خودش نیز سوال کنید.
- برای این کار لازم است در شرایطی که اجرای ان قانون ضروری است، از خودش بپرسید که « به نظرت بهترین کار چیست؟»
- مثلا برای اجرای این قانون که: وقتی چیزی را میخواهی، در ابتدای جمله بگو لطفا.
- زمانی که از شما چیزی را درخواست می کند، از او بپرسید؛ بهتر است اول خواسته ات چه کلمه ای را بگویی؟
- همچنین برای داشتن کودک بچه حرف گوش کن و عملی کردن قوانین بهتر است در زمانی که باید ان قانون را اجرا کند، به او یاداوری کنید که زمان اجرای قانون است.
- مثلا زمانی که اتاقش به هم ریخته است، به او یاد آوری کنید که زمان اجرای قانون است.
این نکته را در نظر بگیرید که برای اجرای قانون، بهتر است برای کودک انگیزه ایجاد کنید. ایجاد انگیزه صرفا دادن جایزه برای اجرای قانون نیست. البته که دادن جایزه برای انجام قوانین نیز کار اشتباهی نیست. اما باعث می شود کودک برای اجرای قوانین خودانگیخته نباشد و برای پیروی از دستورات نیازمند انگیزه بیرونی باشد.
انگیزه سازی : برای کودک خود انگیزه درونی ایجاد کنید
در زمان گفتن قوانین ان را با انرژی و لحن مثبت بیان کنید.
- چند قانون را که خودتان به ان پایبند هستید به کودک بگویید و در زمان اجرای ان نیز به او اعلام کنید. همچنین خود را برای پیروی از ان قانون، با اشتیاق نشان دهید.
در طول زندگی روزمره نیز به او بگویید که انسان های موفق و محترم، همیشه به قوانین پایبند هستند. این جملات موجب می شود کودک به صورت ضمنی برای پیروی از دستورات مشتاق تر باشد و بچه حرف گوش کن تری باشد.
رعایت قانون : گام چهارم تربیتی
اگر تنها سه گام اول را برای اجرای قانون انجام دهید، به مرور ان قانون از ذهن کودک کمرنگ می شود، آن را جدی نخواهند گرفت و دیگر از آن پیروی نخواهند کرد. پس برای اینکه بچه حرف گوش کن به معنای واقعی داشته باشید، لازم است هر ۴ گام را دقیق اجرا نمایید.
در این گام باید منتظر موقعیت هایی که در آن اجرای قانون ضروری است باشید و در زمان مناسب برای رعایت آن، از راهکاری زیر استفاده کنید:
- زمانی که لازم است فرزندتان قانونی را رعایت کند، بلافاصله در آن موقعیت فقط قانون را بدون بیان دلیل به او یادآوری کنید و سپس بگویید بیا این کار را دوباره انجام دهیم.
- قانون را با پرسیدن سوالی در ذهنش فعال کنید: مثلا حالا که بازی با اسباب بازی ها تمام شد، زمان اجرای کدام قانون است؟
- به آنها حق انتخاب دهید. مثلا در موقعیتی که کودک شما از اجرای قانون سرپیجی میکند. پیامدهای اجرای قانون و عدم اجرای آن را بگویید و بگویید حالا خودت انتخاب کن که میخواهی کدام اتفاق برایت بیفتد. یک بچه زمانی حرف گوش می شود، که احساس کند کنترل موقعیت به عهده او است.
- به آنها گوشزد کنید که اجرای این قانون شما را بسیار خوشحال می کند.
- در برخی مواقع برای قوانینی که اجرای آن خیلی برای فرزندتان سخت است و معمولا از آن سرپیچی می کند، تقویت مثبت و پاداش در نظر بگیرید.
قانون مدار بودن و پیروی از قوانین از جمله زیربناهای یک زندگی مدرن در جامعه امروزی می باشد که اگر رعایت قوانین را از کودکی به فرزندان خود یاد ندهیم، نه تنها دائما درگیر این هستیم که چه کار کنیم تا فرزندمان حرف گوش کن شود، در بزرگسالی نیز از جمله افرادی می شود که مشکلات زیادی برای عدم رعایت قوانین برایش ایجاد می شود.
پس اگر می خواهید که بچه حرف گوش کن ترییت کنید، این ۴ گام را در اولین فرصت اجرا نمایید.
یادتان باشد، زندگی آموختنی و ساختنی است و شما آفریدگار آن هستید.
سلاله سادات اصل علوی پایدار
دکتری روانشناسی سلامت
.
.
