خلاصه درسنامه ارائه شده :
تکنیکهای قفل شدگی در برخورد با رفتارهای منفی کودک میتواند به ما کمک کند، اما برای مقابله با رفتارهای منفی فرزند بهتر است از تکنیک های تکراری استفاده نکنیم. برای اثرگذاری بیشتر جهت تغییر مدل رفتار فرزند، باید به صورت یکی در میان از تکنیک های منفرد و شبکه ای استفاده کنیم.
استفاده از تکنیکهای منفرد در برابر رفتارهای منفی کودک
اگر در یک برهه زمانی، از تکنیکهای قفل شدگی استفاده میکنید، وقفه ای ایجاد کنید و بعد از تکنیکهایی مثل تکنیک خاموشی، تقویت رفتار ناهمساز، تکنیک هشدار و … که به تکنیکهای منفرد معروف است؛ در برابر رفتارهای منفی کودک استفاده کنید.
* فرق تکنیک منفرد با تکنیک شبکه ای این است که تکنیک منفرد چون دسته بندی ندارد؛ در همه موارد میتوان از آن استفاده کرد.
1. تکنیک اشباع برای رفتارهای منفی کودک ۳تا۱۲ سال
این تکنیک در برخورد با رفتارهای منفی کودک که خصوصیتهای زیر را داشته باشد بسیار کمک کننده است:
- کاری که تنوع آن کم است، به عنوان مثال آتش بازی.
- این تکنیک حتی برای کارهای متنوع نیز همانند بازیهای کامپیوتری اثر گذار است.
- زمانی که فرزند برای انجام دادن کاری میل و اشتیاق زیادی دارد و شما هم به او برای انجام آن کار حق میدهید، اما بر سر بازه زمانی انجام آن کار اختلاف نظر دارید. به عنوان مثال نظر شما این است که فرزندتان ۳ ساعت در پارک بازی کند، اما او اصرار دارد که ۱۰ ساعت بازی کند! در این صورت از تکنیک اشباع سازی توصیه میشود.
- طبق سیستمهای جدید تربیتی، نام گذاری یک روز به نام «روز بله» رفتار های منفی کودک را متعادل میسازد. در این روش با تکرار کنترل شده یک کار نسبتا رو مخی کودک، تقویت ان کار از بین میرود و آن عمل عادی میشود. در واقع تکرار آن عمل در کودک کاهش می یابد.
2. تکنیک خاموشی سازی رفتارهای منفی کودک ۳تا۱۲
خاموشی به زبان ساده؛ به معنای متوقف کردن دریافت؛ در برخورد با رفتارهای منفی کودک است. در فرآیند خاموشی سازی توجه به رفتار فرزند بسیار مهم است که در ادامه متن به دلیل اهمیت آن می پردازیم.
نکات مهم در استفاده از خاموشی سازی رفتار منفی کودک عبارت است از:
* یکی از بزرگترین دلایلی که کودکان بدرفتاری خودشان را به صورت پررنگ نشان میدهند؛ این است که والدین نکات مثبت و پیشرفتهایشان را نمیبینند و درست تحسین نمیکنند. بنابراین هنگامی که کودک به این روش متوسل شده؛ که با رفتار بد خودش را به نشان دهد؛ شما نباید به آن دست از رفتارهای منفی کودک توجه کنید.
* زمانی که کودک از یک راه نامناسب برای رسیدن به خواسته خود استفاده میکند؛ باید دقت داشته باشید. با انجام دادن این کار قصد دارد دقیقا چه مفهومی را به شما منتقل کند؟
* راه تشخیص خواسته فرزند این است: زمانی که فرزند بدکارکردی نشان میدهد؛ برای مقابله با رفتارهای منفی کودک میتوانید در حالی که آرامش خود را حفظ میکنید، از او بپرسید دقیقا چه چیزی میخواهد؟
* معمولا مستقیم بیان میکند که چه چیزی میخواهد. شما در دل این موقعیت خواسته کودک را اجرا کنید و از روزهای بعد ۳الی۴ بار در هفته برای عملی کردن خواسته که مطرح کرده بود برنامه ریزی کنید و این برنامه ریزی را به اطلاع کودک برسانید.
* در پیاده سازی نفع ثانویه برای کودکان، والدین نباید به فرآیند خاموشی دقت کنند.
* نفع ثانویه به معنای نمایش بدحالی اجرا کردن برای جلب حمایت، توجه، همکاری و یا سر باز زدن از انجام وظایف یا مسئولیت است.
3. استفاده از تکنیک تقویت رفتار ناهمساز در برابر رفتارهای منفی کودک
استفاده از تقویت رفتار ناهمساز به شکل زیر انجام میشود:
- رفتار منفی که قصد دارید در وجود فرزند خود ریشه کن کنید را مورد تمرکز قرار دهید. به محض اینکه خلاف آن رفتار منفی (یعنی رفتار مثبت) را نشان میدهد؛ رفتار مثبتش را پررنگ کنید و مورد بزرگنمایی قرار داده و تحسین کنید.
- به زبانی دیگر با تقویت نکردن رفتار نامطلوب، رفتار مطلوبی که با آن مغایر است را تقویت میکنید.
- اگر کودک به هیچ وجه یا خیلی کم جلوه مثبت از کاری را نشان میدهد، یک کارش را به عنوان جلوه مثبتی که میخواهید برداشت کنید و مورد تحسین قرار دهید، فقط مراقب باشید که کار مثبت به نحوی نباشد که کودک فکر کند مورد تمسخر قرار گرفته است.
- برای خودتان مشخص کنید که برای کدام یک از رفتارهای فرزندتان میخواهید این تکنیکها را انجام دهید.
- نتیجه را ثبت کنید.
