خلاصه درسنامه ارائه شده :
یکی از اهداف ثانویه که در مدیریت لجبازی تحقق پیدا میکند، ایجاد مسئولیت پذیری در فرزند است. یعنی هنگامی که بهم ریختگی ایجاد میکند، تبعات منفی کار را بپذیرد و درصدد جبران باشد. والدین با متوسل شدن به جریمه و تنبیه کردن کودک فرزند را مجبور کنند؛ مسئولیت جبران صدمات وارد شده را بپذیرد. در این موارد میتوان از راهکارهایی مانند جبران جریمه و تنبیه کردن کودک برای مقابله با لجبازی او استفاده کرد.
راهکارهای جبران ، جریمه و تنبیه کردن کودک لجباز
- تکنیک جبران
فرآیند جبران چند مرحله دارد:
- به کودک بگویید رفتارش نامطلوب بوده است. خیلی از بچه ها متوجه نمیشوند رفتارشان غلط بوده و به خودشان حق میدهند که در دل یک بحران کار غلط انجام دهند.
- او را از انجام کار آسیب زا که مشغول آن است باز بدارید.
- با توضیحات شفاهی کار جبرانی او را برایش مشخص کنید.
- اگر اصل داستان قابل جبران نیست، صدمات وارده را جبران کنید.
- بعد از توضیح شفاهی باید او را مجاب به انجام جبران کنید.
مجبور کردن کودک دو مرحله دارد:
- در انجام دادن مراحل جبران نظارت داشته باشید.
- اگر از نظر شما زیر مجموعه کار سهوی بوده در انجام دادن کار شما هم میتوانید کودک را کمک کنید. در صورتی که بارها به کودک تذکر داده اید و باز هم مرتکب اشتباه شده در جبران کمکش نکنید.
نکات همراهی والدین در جبران
* در دل جبران کودک به هیچ وجه توهین، تهدید یا تحقیر نکنید.
* در نظر داشته باشید؛ در صورتی که کودک اشتباهی انجام داده باشد؛ باید تبعات آن اشتباه را پس بدهد و نه اینکه شخصیت کودک مورد حمله قرار گیرد.
* در بسیاری از مواقع کودک نتایج خرابکاری را نمیتواند جبران کند. در این فرآیند میتوانید در قسمتی از جبران او را همراهی کنید.
* یکی از نتایج قابل ملاحظه تکنیک جبران این است که در عین حال که فرزند شما مراقب است کار نامطلوبی انجام ندهد؛ به کودک کوچکتر از خودش هم حواسش هست که خرابی به بار نیاورد. اگر کودک باز هم به هم ریختگی ایجاد کرد، از تکنیک جبران اضافی استفاده میکنیم.
- تکنیک جبران اضافی
از این تکنیک زمانی استفاده میشود که کودک به کار اشتباه خودآگاه است و باز هم آن را تکرار میکند. این تکنیک را پیش از تنبیه کردن کودک به کار میگیرند.
در این تکنیک جبران ۲ بار انجام میشود:
- کار الف را برای جبران اشتباهی که انجام داده است؛ انجام میدهد.
- کار ب را انجام میدهد چون به اشتباه بودن کار آگاه است و باز هم آن را انجام داده است.
- تکنیک جریمه کردن کودک
- پیش شرط استفاده از این تکنیک این است که قبلا با تقویتی که انجام داده اید، عادت کرده باشد؛ تا مقداری از آن را به ازای رفتار اشتباهی که انجام داده است به عنوان جریمه در نظر بگیرید.
- جریمه کردن کودک به معنی حذف کردن تقویت کننده های او است.
- در جریمه کردن، درجه یک ترین علاقه مندیهای کودک را حذف نکنید.
- جریمه نباید سنگین و غیرقابل انجام باشد. باید به نحوی باشد که کودک با کمی تلاش بتواند؛ آن دریافت را دوباره برگرداند و باید متناسب با کاری باشد که کودک انجام داده است.
- در بازه زمانی که جریمه را اجرا میکنید و یا به عبارتی تقویتی را حذف کرده اید، هیچ کار دیگری انجام ندهید تا کودک متوجه شود شما جریمه را انتخاب کرده اید.
** هرگز از جریمه به عنوان بهانه ای برای رسیدن به اهداف یا برنامه های خود استفاده نکنید.
تنبیه کردن کودک
اگر بارها تذکر دادید که این کار آسیب محسوب میشود و به نفع خانواده نیست. در صورتی که همه تکنیک های مراحل قبل را انجام داده اید و نتیجه نگرفته اید میتوانید از تنبیه استفاده کنید. تنبیه کردن کودک به معنای ارائه یک محرک آزاردهنده به کودک است.
- تنبیه به هیچ وجه نباید در کودک آسیبی ایجاد کند.
- از تنبیه میتوانید فقط یکبار و بعد از یک رفتار نامطلوب تکرار شونده استفاده کنید.
- حتما قبل از تنبیه کردن کودک، هشدار دریافت تنبیه را در حینی که کودک در حال انجام کار آزار دهنده است، به او بدهید.
- اگر قبل از ایجاد محرومیت یا جبران، فرزند را تنبیه کنید؛ نتیجه نمیگیرید.
- در مورد یک اشتباه، فقط یک بار تنبیه کنید؛ اگر تغییری ایجاد نشد، تدبیر دیگری بیندیشید (تکنیک وقفه در مهارت حل مسئله).
* اگر با روش تنبیه کردن کودک یعنی اعمال یک عامل آزار دهنده به نتیجه نرسیدید، تنبیه بعدی را انجام ندهید. زیرا با انجام یک حرکت اشتباه تبعات سنگین غیرقابل جبران ایجاد میشود.
تمرین: برای خود گزارش نویسی کنید: از چه تکنیکی برای چه موضوعی استفاده کردید؟ به چه نتیجه ای رسیدید؟ حتما ثبت کنید.
