استرس چه احساسی است ؟
انواع استرس و اضطراب تجربه هیجانات رایجی هستند که در بین تمام انسان‌ها یکسان است. هر کسی ممکن است در حین انجام فعالیت‌های ساده ای در طول روز مانند کار، وقت گذرانی با خانواده و انجام دیگر تعهد‌ها؛ استرس بسیاری را تجربه کنید.
این احساس میتواند از جنبه های مختلف زندگی روزمره ناشی شود؛ مانند افزایش حجم کار، دوره‌های گذار در زندگی، مشاجره‌ای که با خانواده خود دارید یا نگرانی و دغدغه جدید مالی.
گاهی انواع استرس، به دلیل رخ دادن تغییراتی در زندگی، تجربه میشود. این تغییر ممکن است مثبت، مانند بچه دار شدن و یا منفی مانند از دست دادن شغل باشد.
اما اگر چنین احساسی بر روی سلامت و تندرستی شما تاثیر بگذارد؛ باید چاره‌ای برای رفع آن پیدا کنید.
برای رها شدن از شر استرس و اضطراب منفی به این آموزش‌ها مراجعه کنید:
استرس چیست ؟
همه ما انواع استرس را تجربه کرده‌ایم ولی دقیقا نمیتوانیم بگوییم این واژه به چه معنی است. احتمالا هنگامی که می‌گوییم ” فلان چیز استرس‌زا است” یا ” من استرس دارم” منظورمان این است که:
شرایط یا حوادثی ما را تحت فشار قرار داده اند. مثل زمانی که وظایف بسیار زیادی داریم و یا زمانی که کنترلی بر آنچه که اتفاق می‌افتد نداریم.
در این حالت استرس یک واکنش طبیعی از سوی بدن ماست. به زبان دیگر استرس نوعی احساس است؛ نسبت به زمانی که فشاری بر دوش ماست و ما نمیتوانیم با آن کنار بیاییم.
از نظر پزشکی معنی مشخصی برای استرس ارایه نشده است و معمولا متخصصان بهداشت بر روی معنی یکسانی از انواع استرس توافق ندارند.
در واقع سوال اینجاست که استرس خود دلیل و ایجاد‌کننده مشکلات است یا نتیجه و واکنش به مشکلات؟ همین مسئله باعث میشود افراد نتوانند دقیقا دلایل استرس و اینکه چگونه با آن کنار بیایند را درک کنند.
در تعریف استرس به عنوان یک واکنش باید گفت، منظور از اضطراب و استرس احساسی طبیعی است که بدن، به هنگام رویارویی با هر نوع تقاضا یا تهدید از خود نشان میدهد.
وقتی استرس داریم چه اتفاقی در بدن ما می افتد ؟
وقتی که احساس خطر می‌کنیم؛ سیستم دفاعی بدن دست به کار شده و با تولید هورمون‌ها، فرآیندی واکنشی از خود نشان میدهد.
استرس به خودی خود و تا حد مناسبی آزاردهنده یا مضر نیست. اضطراب به ما کمک می‌کند تا در مواقع حساس و در مقابله با چالش‌ها از خود دفاع کنیم و محتاط و هوشیار باشیم.
هنگام مقابله با تهدید و فشار؛ بدن سطح بیشتری از کورتیزول، اپی نفرین و نوراپی نفرین تولید می‌کند. این مواد موجب بروز واکنش‌های جسمی، مانند افزایش فشار خون، آمادگی عضلانی بیشتر، تعریق و هوشیاری بیشتر میشوند.
در چنین شرایطی فرد بیشتر قادر است با هرگونه خطر یا وضعیت چالشی مواجه شود. همچنین، اپی نفرین و نوراپی نفرین باعث افزایش ضربان قلب میشوند.
عواملی که باعث واکنش طبیعی استرس در بدن میشود میتواند شامل موارد زیر باشد:
سر و صدا- رفتار تهاجمی دیگران
- عبور یک ماشین پرسرعت
- لحظه‌ای ترسناک در فیلم
- حتی رفتن به اولین قرار عاشقانه
تفاوت انواع استرس منفی یا مضر و مفید چیست ؟
استرس منفی هنگامی تجربه میشود که استرس و اضطراب مشکل‌ساز شود. اگر انواع استرس از حد معمول فراتر برود، فشار شدید، غیرعادی باشد و یا مرتبا تکرار شود؛ موجب بروز پریشانی روانی برای فرد میشود.
تجربه استرس به این شکل مفید نیست و به سلامتی جسمانی، باروری، روابط اجتماعی و کیفیت زندگی فرد آسیب می‌زند.
تاثیر روانی و جسمی انواع استرس
زمانی که استرس ظاهر میشود، ممکن است احساس تهدید کنید و نشانه‌های متنوع ذهنی، تفاوت در نوع رفتار کردن و احساسات شدیدتری را تجربه کنید. مثل:
- احساس خستگی
- بی انگیزگی
- تحت فشار بودن
- خشم و ناراحتی از تاثیرات بروز استرس است.
از نظر روانشناختی اگر استرس حالتی شدید و یا مکرر پیدا کند میتواند باعث بروز مشکلات افسردگی، اخلال در تمرکز، خشم، سوء مصرف مواد مخدر و الکل شود.
از نظر جسمی، استرس برخی از عملکردهای طبیعی بدن مانند عملکرد دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن را کاهش میدهد. از این طریق بدن میتواند منابع خود را بر روی تنفس، جریان خون، هوشیاری و آماده سازی عضلات برای استفاده ناگهانی متمرکز کند.
در زمان بروز انواع استرس:
- تپش قلب سریعتر میشود.
- سرعت تنفس بالاتر می‌رود.
- عملکرد سیستم گوارشی کند میشود.
- عملکرد سیستم ایمنی کاهش می‌یابد.
- عضلات منقبض میشوند.
- به علت بالا رفتن میزان هوشیاری؛ بی‌خوابی به وجود می‌آید.
توانایی هر فرد در مدیریت استرس بر بدنش موثر است. بعضی از افراد می‌توانند به طور همزمان چند عامل استرس‌زا را تجربه کنند؛ بدون آنکه بدن آنها واکنش شدیدی نشان دهد. در حالی که بدن برخی ممکن است در مقابل یک عامل استرس‌زا پاسخی با شدت بیشتر بروز دهد.
بر اساس داده‌های انجمن روانشناسان آمریکا:
انواع استرس در درجات بالاتر و شدیدتر از نظر جسمی میتواند موجب تنش عضلانی، مشکلات تنفسی، مشکلات سیستم ایمنی، مشکلات پوستی مانند اگزما، مشکلات مربوط به کاهش یا افزایش وزن، مشکلات قلبی، افزایش قند خون، سوزش معده، رفکلاس اسید معده، مشکلات هضم و مشکلات دستگاه تناسلی و تولید مثل زنان و مردان، احساس خستگی و مشکلات خواب شود.
نشانه ها و علائم انواع استرس
هرچند ممکن است نشانه‌های استرس بر افراد مختلف متفاوت باشد، به طور کلی بعضی نشانه‌ها بین عموم افراد مشترک است:
- احساس نگرانی دائمی
- تحت فشار بودن
- ناتوانی در تمرکز
- بدبینی
- تغییرات خلقی
- تحریک‌پذیری یا کاهش آستانه تحمل
- مشکل در استراحت و احساس خستگی
- کاهش عزت نفس
- اخلال در تغذیه
- تغییر در عادات خواب
- استفاده از الکل، تنباکو یا داروهای غیرقانونی برای به وجود آوردن احساس آرامش
- درد و سوزش، به خصوص تنش عضلانی
- اسهال و یبوست
- احساس حالت تهوع یا سرگیجه
- اخلال در میل جنسی
- درد در قفسه سینه، پشت یا تپش قلب بالا
- سرماخوردگی یا آنفولانزای مکرر
- احساس گز گز در دست و پا
- عادات ناپسند دیداری استرس مثل جویدن ناخن
دلایل بروز انواع استرس و اضطراب
- شرایط یا فشارهایی که باعث وقوع انواع استرس میشوند، عوامل استراس‌زا نام دارند. معمولا تصور شما از عوامل استرس‌زا اموری منفی است مانند برنامه کاری طاقت‌فرسا یا رابطه احساسی دشوار و مشکل‌زا.
- اما هرچیزی که باعث افزایش نیاز و خواسته‌های شما شود، میتواند استرس‌زا باشد. مثلا رویدادهای مثبتی مانند ازدواج، خرید خانه، رفتن به دانشگاه، دریافت ترفیع در محل کار، به دنیا آمدن بچه، به تعطیلات رفتن و تغییر مکان زندگی حتی به جایی بهتر، نیز میتواند موجب بروز استرس در شما شود.
- دلیل چنین امری معمولا این است که این عوامل تغییر بزرگی در زندگی ایجاد می‌کنند. آنها تلاش بیشتری می طلبند، وظایف جدیدی برای انسان ایجاد می‌کنند و باید با آنها سازگاری پیدا کرد.
- البته استرس همیشه به علت عوامل خارجی ایجاد نمی‌شود، بلکه ممکن است علتی درونی و درون‌ساز داشته باشد. مثلا وقتی بیش از حد در مورد اتفاقی که ممکن است بیفتد نگران باشید یا افکار غیرمنطقی و بدبینانه ای درباره زندگی داشته باشید.
- باید در نظر گرفت که افراد واکنش متفاوتی به عوامل استرس‌زا نشان می‌دهند. علل ایجاد استرس به درک شما از آن نیز بسیار وابسته است.
در واقع چیزی که ممکن است برای شما استرس‌زا باشد، شاید برای دیگری چندان آزاردهنده نباشد و یا حتی لذتبخش نیز باشد. مثلا بعضی از ما از ایستادن جلوی جمع و سخنرانی کردن می‌ترسیم و استرس میگیریم؛ در حالی که برخی بودن در نقطه توجه دیگران بسیار لذتبخش است.
با همه این تفاسیر باید بدانید که انواع استرس و اضطراب چندان احساس مفیدی نیستند مگر اینکه نحوه برخورد با آنها را بدانید. زمانی که بتوانید از آنها تنها به عنوان یک عامل هل دهنده برای حل مسئله استفاده کنید، می‌توانند شما را در رسیدن به موفقیت یاری دهند.
در غیر این صورت استرس میتواند جلوی شما را برای انجام فعالیت‌های عادی روزمره بگیرد؛ چه برسد به سایر فعالیت‌هایی که به تمرکزتان برای رسیدگی به آنها نیاز دارید.
