خلاصه درسنامه ارائه شده :
رعایت هر کدام از نکات زیر در ارتباط با دستوردهی به کودک، درصد اثرگذاری کلام شما را بیشتر میکند و عدم رعایت آن، باعث کاهش اثرگذاری و ایجاد موقعیت برای لجبازی کودک میشود.
نحوه دستوردهی به کودک
- ایجاد آمادگی ذهنی برای کودکان پیش از دستور دهی به کودک بسیار با اهمیت است.
- اگر میخواهید دستور دهید حتما نزدیک شدن هندسی و ارتفاعی را در نظر بگیرید.
- برای شروع دستور دهی، ابتدا چند بار به کودک خود مراجعه کنید.
- هنگام بیان خواسته خود ارتباط چشمی برقرار کنید (درصورتی که تمایل به برقراری ارتباط چشمی نداشت، سکوت کرده و صحبت نکنید. اگر تحت هیچ شرایطی ارتباط چشمی برقرار نکرد، از اصول قفل شدگی استفاده کنید، یکی از شانه هایش را کمی تکان دهید و به او بگویید به من نگاه کن).
- حتما نام او را صدا بزنید (شروع کلام با صادر کردن دستور اشتباه است، میتوانید رابطه بین خودتان و او را صدا بزنید مثلا دختر قشنگم، پسر خوبم، … )
- چهره شما باید جدی و لحن شما باید محکم باشد (عصبانی، غمگین، احساسی ، ملتمسانه، تمناگونه، بیمارگونه نباشد زیرا منجر به لجباز شدن کودک میشود) جدی بودن چهره یکی از اصول اقتدار است.
- جمله کوتاه و قابل فهم، صریح و قابل اجرا باشد، دستورهای مبهم صادر نکنید. مثل” درست انجام بده ” باید منظور خود را از درست دقیق مشخص کنید.
* موکدا توصیه میشود در دستوردهی به کودک، مطمئن شوید منظور شما را به خوبی متوجه شده است (قانون ساندویچ)، در موقعیتی که به این مسئله بی اعتنایی کرد یا جواب داد ” آره دیگه فهمیدم چند بار میگی” دستور را خیلی کوتاه دوباره تکرار کنید.
- دستور را به صورت سوالی مطرح نکنید.
- از شیوه استدلالی در دستوردهی به کودک استفاده نکنید به این معنی که از حرف شما نتیجه گیری کند که باید این کار را انجام دهد؛ زیرا عادت کردن کودک به انجام گفتگوی استدلالی در دل دستور باعث فراهم شدن شرایط لجبازی میشود.
* گفتگوی استدلالی در مهارتهای سازماندهی رفتار، قانون گذاری، هوش هیجانی آموزش داده شده است.
- رصد پیامدها جزو تکنیکهای اصول دستوردهی به کودک است؛ اما در مواقعی که کودک نمیپذیرد باید راهکارهایی را به کار گرفت که در درسنامه های بعدی آموزش داده شده است.
- یک دستور را 1 الی 2 بار تکرار کنید. تکرار بیشتر از این باعث از دست دادن اثرگذاری میشود (یکی از نکات بسیار مهم که در مهارت کنترل خشم، آموزش داده شده است، این است که تکرار زیاد یک مساله یا یک دستور موجب بروز خشم های انفجاری در کودک میشود).
نکات مربوط به دستوردهی به کودک
* در بازه سنی ۳ تا۶ سال متناسب با روحیه کودک، 1 الی 2 دستور در روز یا در طول 3 روز حداکثر 2 دستور انجام شود.
* در بازه سنی ۶ الی۹ سال مجاز هستید، در طول 3 روز تقریبا 3 تا 4 دستور صادر کنید.
* در بازه سنی ۹ تا۱۲ سال در طی 3 روز، حدود 4 الی 6 دستور (به طور متوسط روزانه 1 دستور) را می توانید انجام دهید.
دستوردهی بیشتر از حد استاندارد خارج از تحمل کودک است و منجر به نافرمانی و لجبازی میشود. جهت تشخیص درست عملی کردن دستور یا صرف نظر از آن، یک سوال مهم از خود بپرسید:
آیا گنجاندن قاطعانه این دستور در سیستم رفتاری فرزندم ارزش دارد؟ اگر در پاسخ به این سوال به این نتیجه رسیدید که عملی کردن دستور ارزشمند است از تکنیک هشدار استفاده کنید. خیلی وقتها دستوری را اعمال میکنیم که با کمی صبر اتفاق می افتد.
تکنیک هشدار در دستوردهی به کودک :
اگر این کار را انجام ندهی آن وقت این اتفاق می افتد و این اتفاق منوط به رفتار تو است.
* برای انجام هشدار از حساسیتهای مثبت (علایق) و حساسیتهای منفی ( نقطه ضعف) استفاده نکنید، زیرا زمینه را برای تبدیل لجبازی به نافرمانی (ODD) فراهم میکند.
* استفاده بیش از حد از هشدار، کودک شما را در دورترین حالت ارتباطی با شما قرار میدهد، ایجاد یک ناامنی بزرگ در ذهن کودک است و باعث ایجاد اضطراب در کودک میشود.
