آموزش های کامل کنترل و برخورد با کودکان لجباز
مدیریت لجبازی کودکان 1 تا 6 سال، از مواردی است که وقتی والدین با آن مواجه می شوند، بارها به بن بست رفتاری میخورند. گاهی هم از کوره در میروند. احتمالا شما هم وقتی برای اولین بار بچه دار شدید، دیگران به شما این جملات را می گفتند: « بچه هر چه بزرگ تر شود، مشکلاتش نیز بزرگ تر می شود.» یا «قدر این دوران را بدان، وقتی بزرگتر شود دائما باید دنبالش بدوی که دست گل به آب ندهد، یا …».
حقیقت این است که تربیت فرزند از حساس ترین و سخت ترین کارهای دنیاست. متاسفانه والدین به این نکته که فرزندشان یک انسان با ذهنی پیچیده است و باید نحوه رفتار با او را از قبل یاد بگیرند هیچ توجهی نمی کنند. آنها معمولا با آزمون و خطا پیش می روند که نتیجه آن جامعه ما است.
تکنیکهای درمان لجبازی کودکان
یکی از نقاط عطف در تربیت فرزند مدیریت لجبازی کودکان است. دقیقا در همین نقطه عطف است که تفاوت والدین آگاه و دیگر والدینی که کمترین هزینه را برای سلامت روان فرزند خود می کنند، دیده میشود. اگر بتوانید این مرحله را به درستی پشت سر بگذارید میتوان گفت بستر بسیاری از اختلالات روانی را، به طور دائمی برای فرزندتان از بین برده اید.
تکنیک تربیتی مدارا با لجبازی کودکان
این تکنیک 6 مرحله دارد که در زیر توضیح داده شده است:
- نوشتن مصادیق نافرمانی و لجبازی کودک: چه رفتار هایی از کودکمان را لجبازی می انگاریم؟( موارد را مصداقی و دقیق بنویسید؛ نه این که او همیشه بد قلق است.)
- زمان انجام آنها را بنویسید: مثال وقتی کم خواب است، وقتی مریض است.
- مکان بروز را مشخص کنید: مثال منزل،مهد، مهمانی، فروشگاه، خانه ی اقوام یا خانه ی مامان بزرگ و یا محیط پر سر و صدا و …
- رصد تغییرات محیطی و پیدا کردن عوامل لجباز شدن کودک: در مهمانی اغلب لجبازی میکند؟ وقتی اصطلاحا چشمش به افراد دیگر میخورد و یا…
- رصد اشخاص خاصی که کودک نسبت به رفتار آنها اغلب لجبازی میکند: فقط نسبت به مادرش ،فقط نسبت به پدرش…
- رصد بازه ی زمانی رفتار لجبازانه ی کودک که چند وقت یکبار یک سری رفتار نامناسب انجام می دهد.
هر چه بتوانید با استفاده از این 6 مورد، مصادیق لجبازی فرزندتان را دقیق تر بنویسید، میتوانید از بروز آن جلوگیری کنید و بخش اعظمی از مشکلات مربوط به لجبازی کودکتان رفع خواهد شد. از طرفی با این کار، درک شما نسبت به دلایل بروز لجبازی در فرزندتان افزایش میابد. خوب است که این تکنیک را چندین بار تمرین کنید زیرا هر بار ممکن است جزئیات جدیدتری را به مصادیق ثبت شده قبلی اضافه کنید.
در واقع با این کار شما مثل یک درمانگر حرفه ای میشوید و با پیدا کردن ریشه های رفتارهای کودکتان، از برزو این رفتارهای مخرب بعدی جلوگیری کنید. به مثال زیر توجه کنید. برای روشن شدن مطلب در انتهای هر جمله شماره عامل مربوطه در پرانتز درج شده است.
تکنیک نظارت آرام
- با آرامش و بدون هیچ اضطرابی، رفتارهای فرزند خود را ببینید و هر از چند گاهی به او لبخند بزنید و تاییدش کنید. بدین منظور، چه زمانی که فرزندتان خوابیده است، چه در حال بازی با شما است و یا با اسباب بازی اش سرگرم است و … از فاصله ای که فرزندتان میتواند صورت شما را تشخیص دهد بنشینید، با صورتی مملو از آرامش، با احساس به او نگاه کنید.
- این فاصله برای بچه های زیر 2 سال تقریبا یک و نیم تا دو متر، بچه های 3 سال، حدودا سه متر و بچه های بالای سه سال، 5 متر یا بیشتر است.
- خوب است بدانید این تکنیک، علاوه بر اینکه در آرامش سیستم روانی فرزندتان موثر است و رفتارهای لجبازی او را به مرور کاهش خواهد داد.
- موجب آرام شدن و کم شدن اضطراب خودتان نیز خواهد شد.
- نشانه اینکه این تکنیک را درست انجام داده اید این است که فرزندتان زمانی که متوجه حضورتان می شود با آرامش میاید بغلتان میکند و یا کنارتان مینشیند.
- به خاطر داشته باشید که از سن 6 سالگی به بعد اصلا این تکنیک را انجام ندهید، چون فرزندتان کاملا احساس نا امنی میکند و فکر میکند شما مانند یک کاراگاه، تمام اعمال او را زیر نظر دارید.
تکنیک الگو تراشی
تکنیک الگو تراشی برای مدیریت و کنترل لجبازی فرزندتان بسیار کاربردی است و می توانید از 2 سال به بعد ( 2تا6سال ) در مواجهه با لجبازی فرزندان خود استفاده کنید. بعضی از کارها هستند که برای ما والدین از ارزش بسیار زیادی برخوردار هستند، آنقدر که دوست داریم این کار نیز جزوی از خزانه رفتاری فرزندمان شود. برای این دسته از کارها، اعم از علمی، مذهبی، اخلاقی… از این تکنیک می توانید استفاده کنید تا فرزندتان آن را یاد بگیرد و با علاقه انجامش دهد.
این تکینک 7 مرحله دارد که در زیر به طور کامل توضیح داده شده است. نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که برای اجرای تکنیک، فقط یک کار را انتخاب کنید و پس از ملکه شدن آن کار، به سراغ گزینه بعدی بروید و هرگز کارها را موازی انتخاب نکنید. این تکنیک را می توانید از 2 سال به بعد برای فرزندان خود اجرا کنید.
از مهمترین نتایج این تکنیک، کم شدن دستور دادن شما به فرزندتان و به دنبال آن کم شدن کل کل او با شما است. حتی شاید پس از اینکه این تکنیک را به مدت طولانی انجام دادید با خود بگویید چه فرزند حرف گوش کنی دارم! حال به مراحل زیر دقت کنید:
1. چک کنید که آیا واقعا آن رفتار را خودتان قبول دارید یا خیر.
- بعضی از کارها از اهمیت بسیاری برای ما برخوردارند، اما ممکن است گاهی خودمان نیز مطابق با ارزش خود عمل نکنیم.
- اگر چنین است نیز اشکالی ندارد اما سعی کنید بهانه دست فرزندتان برای انجام ندادن کاری که از او میخواهید، ندهید.
- مهم این است که آن کار برای شما یک ارزش درونی باشد تا بتوانید از طریق این تکنیک آن را برای فرزندتان نیز به ارزش تبدیل کنید.
2. برای آن کار دلیل قانع کننده داشته باشید.
- این به این معنی است که اگر فردی دانا کنار شما بنشیند و از شما دلیل کاری که انجام می دهید را بپرسد، بتوانید برای آن دلیل قانع کننده و قابل دفاع داشته باشید. مثلا نگویید چون دلم می خواهد یا چون مادرم به من یاد داده!
- به یاد داشته باشید برای یاد دادن هر کار، در واقع شما در حال گذاشتن آجری در روان کودکتان و سپس ساختن هویت او هستید.
- این آجر را باید طوری بگذارید که بعدها نگویند خانه از پای بست ویران است.
- بنابراین اگر شما نتوانید دلیلی قانع کننده برای کارتان داشته باشید، نمی توانید آن کار را به درستی به فرزندتان آموزش دهید.
3. موقعیت آن رفتار را مشخص کنید و آن را با بزرگسالان خانواده انجام دهید.
- اگر کاری که می خواهید یاد بدهید یک موقعیت به خصوص دارد، آن را مشخص کنید و در صورت امکان آن کار را با یک بزرگسال در همان مکان مشخص انجام دهید.
- بعضی از کارها مثل مسواک زدن جای مشخصی دارند.
- برای کارهایی که موقعیت مکانی مشخصی در خانه برای انجام آن وجود ندارد و همه جا می توان انجام داد، آن را با آدابی خاص بهتر است به فرزندتان یاد بدهید. مثلا برای خوردن میوه ابتدا دست هایمان را بشوییم و …
4. قبل از انجام آن کار، آن را با انرژی مثبت بیان کنید. 
- پژوهش ها ثابت کرده اند اگر بتوانید کاری را با کد گذاری هیجانی مثبت به فرزندتان یاد بدهید، آن کار علاوه بر اینکه خیلی زودتر برای او ملکه می شود، احتمال انجام آن به صورت منظم نیز بالا خواهد رفت.
- بنابراین قبل از انجام آن کار که می خواهید به فرزندتان طبق تکنیک الگو تراشی یاد بدهید، با انرژی مثبت و شادمانی آن را بیان کنید، طوری که فرزندتان شوق انجام آن کار را در لحن و چهره تان ببیند.
5. آن کار را به دقت انجام دهید.
- هر چه کاری که انجام میدهید را با دقت بیشتری انجام دهید.
- به جزئیاتش بیشتر توجه کنید فرزندتان نیز با الگو گرفتن از شما آن کار را با دقت بیشتری انجام خواهد داد.
6. بعد از اتمام کار درباره ی آن با حال خوب حرف بزنید.
صحبت کردن درباره پیامد مثبتی که آن کار برایتان داشته، میتواند برای فرزندتان انگیزه درونی ایجاد کند. میتوانید از این که انجام این کار چقدر حالتان را خوب می کند، انرژی تان را افزایش می دهد، موجب آرامشتان می شود و یا به لحاظ جسمی باعث می شود حس بهتری داشته باشید، صحبت کنید. اما به خاطر داشته باشید که زبان بدنتان و رفتارتان نیز مطابق با گفته هایتان باشد. در غیر این صورت اثری نخواهد داشت زیرا فرزندتان متوجه واقعی نبودن احساستان خواهد شد.
7. در صورتی که فرزندتان آن کار را انجام داد، او را تقویت کنید.
زمان هایی که مشاهده کردید فرزندتان برای انجام آن کار مورد نظر، اشتیاق دارد با او همراهی کنید و با انرژی مثبت او را تشویق کنید. میتوانید خانوادگی نیز به فرزندتان ملحق شوید و آن کار را با هم انجام دهید. سعی کنید از تقویت هایی همچون جایزه دادن استفاده نکنید؛ زیرا در آن صورت انگیزه درونی و خود جوش او به مرور تبدیل به انگیزه بیرونی خواهد شد. بهتر است تلاشش را تحسین کنید و کاری با نتیجه نداشته باشید. اگر او از جانب شما برا تلاشش تشویق بشود، خود به خود نتیجه را نیز به بهترین نحو رقم خواهد زد.
تکنیک اکتشاف محیط
این تکنیک برای کاهش لجبازی بچه های 1تا6سال بسیار مفید است. این کار را اگر از سن یک و نیم سالگی شروع کنید در سنین بالاتر با کاهش چشم گیر لجبازی بچه ها مواجه خواهید شد. برای این کار لازم است محیط اطراف بچه ها را به لحاظ وسایل بی خطر امن کنید و اجازه دهید بچه تان هر چه قدر که می خواهد به وسایل دو رو بر دست بزند و محیطش را کشف کند. در صورتی هم که به وسیله ای دست زد که شکستنی و یا نامناسب بود، در کنارش بنشیند، و با خنده با او بازی کنید و برای بچه کاربرد وسیله را توضیح دهید. حتما با خود می گویید فرزند من که هیچ یک از توضیحات ما را نخواهد فهمید، پس این کار به چه درد میخورد؟
در واقع فرزندتان با توضیح و حالت چهره شما، سه چیز را کدگذاری میکند:
1.این شی خطرناک نیست.
بچه ها در سنین اولیه زندگی در حال دسته بندی کردن اشیا به دسته خطرناک و بی خطر هستند. بر اساس قانون بقا آنها در حال شناختن محیط امن اطراف خود هستند و باید با چیزهایی که امنیت آنها را به خطر می اندازد، آشنا شوند. بنابراین در این مرحله باید حواسمان خیلی جمع باشد و با گفتن نکن و دست نزن های اضافی، دنیای اطراف آنها را برایشان کاملا نا امن جلوه ندهید.
2.این شیء برای شما حساسیت ایجاد نمیکند
فرزندتان با توجه به لحن و حالت چهره تان وقتی به شیئئ دست می زند می فهمد که شما روی آن حساس هستید یا نه. اگر متوجه شود که این شیء برای شما خط قرمز است، بعدها می تواند از آن بر علیه شما استفاده کند تا به خواسته اش برسد. پس بهتر است حتی اگر روی آن حساسیت دارید هم آن را نشان ندهید. در کنارش بنشینید و با بازی و خنده او را سرگرم کنید تا بتوانید وسیله را از او بگیرید.
3.من در این دنیا آزادم
هر چه فرزندتان از جانب شما این طور فکر کند که در حصر است و اجازه انجام دادن کارهای زیادی را ندارد، بیشتر ناکام خواهد شد. و همین ناکامی ها ریشه های اصلی اضطراب های بعدی او خواهد بود. بچه هایی که در سنین بعد از اضطراب جدایی یعنی بعد از 18 ماهگی به والدینشان می چسبند و یا در نبود آنها شروع به گریه می کنند، به خاطر این است که واژه دستوری این کار را بکن یا نکن را زیاد از والدین خود شنیده اند. این کودکان فکر می کنند دنیا اکثرا نا امن است و جایی که شما در آن نباشید نا امن ترین جای دنیاست. بنابراین باید محیط را جوری برای بچه فراهم کنید که در اکتشاف محیطی، احساس محدودیت نکند.
مدیریت لجبازی، از آن دسته معضلات در تربیت فرزند است که اگر آن را به حال خود رها کنید، در دوران نوجوانی با فرزندی پنهانکار، رفیق باز، هیجان خواهی بسیار بالا و طغیان گر مواجه خواهید شد. در واقع لجبازی پایه بدرفتاری های نوجوانی و مشکلات روانشناختی در بزرگسالی است. بنابراین توجه به آن و تلاش برای مدیریت صحیح آن، از جمله کارهایی است که والدیدن آگاه باید انجام دهند. شاید در مراحل اولیه مدیریت این مساله سخت به نظر برسد و ترجیح دهید تسلیم گریه ها و لجبازی های بچه تان شوید و یا به همان شیوه دستور و قانون گذاری های سفت و سخت خود بچسبید.
اما بدانید رها کردن لجبازی کودکان مساوی است با مواجه شدن فرزندتان با مشکلات عمیق تر روانشناختی و اضافه شدن روز به روز دغدغه های شما!
“برای موفقیت، خارج از چارچوب بیاندیشد”
