اگر احساس می کنید کودک 3 ساله شما، آخرین بچه کلاسش است که دستشویی رفتن را یاد گرفته، باید بدانید تنها نیستید. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد با اینکه بسیاری از بچه‌ها از 2 سالگی به استفاده از لگن علاقه دارند، تنها 40 تا 60 درصد از کودکان تا 36 ماهگی به طور کامل، استفاده از توالت را آموزش می‌بینند.
گاهی پیش می‌آید که کودکان در مسیر آموزش استفاده از توالت، متوقف می‌شوند. به این شکل که دیگر نمی‌خواهند از توالت استفاده کنند و هر چقدر هم بیشتر بگویید، بیشتر لجبازی می‌کنند و حرفتان را نادیده می‌گیرند.
کارشناسان تربیتی در مورد روش آموزش استفاده از توالت به کودکان می‌گویند که مسیر آموزشی کودک شما احتمالاً بر اساس خلق و خوی او، آمادگی رشدی‌اش، علاقه و حتی جنسیتش متفاوت خواهد بود. زمانی که برای آموزش طول می‌کشد، به طور کامل به ویژگی‌های فردی کودک شما بستگی دارد.
در این مقاله از 9 راهکاری می‌گوییم که جهت مقابله با لجبازی کودکان برای استفاده از توالت، به کار می‌آید. برای اینکه بتوانید لجبازی کودکتان را از بین ببرید، مهم‌ترین چیز این است که در طول این مسیر، آرامش خودتان را حفظ کنید.
لجبازی کودک در دستشویی رفتن
اگر به نظر می‌رسد فرزند شما واقعاً علاقه‌ای به یادگیری دستشویی رفتن ندارد، قبل از اینکه اسم این کارش را لجبازی بگذارید، این را هم در نظر بگیرید که ممکن است آمادگی پذیرش این چالش مهم را نداشته باشد. برای فهمیدن این موضوع که آیا کودک شما در حال لجبازی است یا هنوز آمادگی لازم را ندارد، به این سوالات پاسخ دهید:
- آیا فرزند شما می‌داند که توالت برای چیست؟
- آیا او دوست دارد با شما به توالت بیاید؟
- آیا می‌تواند هر بار حداقل برای دو ساعت خشک بماند؟
- آیا می‌تواند از دستورالعمل‌های ساده مانند شستن دست‌ها پیروی کند؟
- آیا او حداقل چند لحظه زودتر تشخیص می‌دهد که باید برود دستشویی؟ (ممکن است صورتش تغییر کند، ناگهان خم شود، فاق شلوارش را بگیرد و از اتاق بیرون بدود.)
- آیا می‌تواند بدون کمک روی توالت فرنگی بنشیند؟
- آیا او معنی کلمات تر و خشک را می‌فهمد؟
اگر به یک یا چند مورد از این سؤالات پاسخ منفی دادید، برای مدتی موضوع را رها کنید. آموزش توالت اگر طبق برنامه خود کودک انجام شود بسیار موفق است. اگر به هر هفت سوال پاسخ مثبت دادید، کودک شما از نظر رشدی آماده شروع است، اما ترس یا عصبی بودن ممکن است مانع او شود.
اگر کودک شما آماده است اما برای رفتن به دستشویی لجبازی می‌کند می‌توانید از این راهکارها استفاده کنید.
1- برای دستشویی کردن کودک از زور استفاده نکنید !
اگر می‌خواهید کودکتان لجبازی نکند، مهم‌ترین کار این است که به او احساس آزادی بدهید. اگر کودکتان احساس کند دائم می‌خواهید او را مجبور به دستشویی رفتن کنید، اینکار لجبازی را بیشتر می‌کند.
می‌دانیم وقتی که کودکان برای یادگیری استفاده از لگن یا رفتن به توالت بدقلقی می‌کنند، برای والدین بسیار خسته‌کننده است. با این حال، تلاش برای وادار کردن فرزندتان به استفاده از توالت، کار را برای شما سخت‌تر می‌کند.
کارشناسان تربیتی کودک می‌گویند برای برخی از کودکان کاملاً طبیعی است که تا 3 سالگی یا حتی بیشتر آماده استفاده از لگن نباشند و تلاش برای تحت فشار قرار دادن آنها برای آموزش توالت ممکن است موجب شود بیشتر و بیشتر لجبازی کنند.
معمولاً کودک شما به همان دلیلی از توالت استفاده نمی‌کند که از حمام کردن یا رفتن به رختخواب خودداری می‌کند: او در سنی است که می‌خواهد محدودیت‌ها و استقلالش را آزمایش کند. وظیفه ما به عنوان پدر و مادر این است که تلاش کنیم این آزمایش محدودیت‌های کودک‌مان به جنگ قدرت تبدیل نشود. چرا که توی چنین جنگی، او پیروز می‌شود؛ بالاخره بدن اوست.
اما اگر اجبار در کار نباشد، پس چه کار باید کرد؟
2. استقلال طبیعی را با دستشویی رفتن تقویت کنید
- بچه‌ها با بزرگتر شدن، احساس می‌کنند قوی‌تر و مستقل‌تر شده‌اند و حس خوبی به این موضوع دارند.
- به جای اجبار و دعوا برای توالت رفتن فرزندتان، به او بگویید دیگر به اندازه کافی بزرگ شده که خودش مسئولیت یادگیری استفاده از توالت را بر عهده بگیرد. از این به بعد مسئولیت اوست و قرار نیست پشت سر هم به او یادآوری کنید.
- به این شکل او رفته رفته، استفاده از توالت را به صفت‌هایی که برایش جذاب است یعنی «استقلال فردی» و «بزرگتر شدن» ربط می‌دهد و دیگر نیازی به لجبازی نمی‌بیند.
همچنین برای اینکه هر چه بیشتر مستقل شود، لباس زیرهایی برای او تهیه کنید که هم به راحتی قابلیت پوشیدن و درآوردن را داشته باشد و هم با قهرمان فیلم یا تم مورد علاقه‌اش تزئین شده باشد.
3. برای مقابله با لجبازی از مشوق‌ها استفاده کنید
اگرچه امروزه، به طور کلی استفاده از روش‌های رفتاری توصیه نمی‌شود اما این مورد از آن موضوع‌هایی است که ارائه مشوق می‌تواند کمک زیادی به از بین رفتن لج و لجبازی کودکان کند.
- یک تقویم رومیزی یا دیواری آماده کنید. هر روز یا هر باری که کودکتان بدون اجبار و حرف شما، از توالت یا لگن خودش استفاده می‌کند، یک ستاره یا برچسب جذاب روی آن روز بچسبانید. به این ترتیب، می‌توانید به کودکتان نشان دهید چقدر برای تلاش او جهت یادگیری استفاده از توالت، ارزش قائل هستید.
- وقتی ستاره‌ها یا برچسب‌ها به عددی که از قبل مشخص کرده‌اید برسد، می‌توانید یک کار جذاب انجام دهید. به عنوان مثال با هم به پارک بروید یا برای زمان خواب، یک کتاب بیشتر بخوانید. یا هر نوع تفریح دیگری که برای او دوست‌داشتنی است.
فقط حواستان باشد استفاده از توالت تبدیل به محلی برای شرطی شدن کارهای مختلف نشود. یعنی اینطور نباشد که کودکتان فقط برای این به دستشویی برود که می‌خواهد به پارک بروید یا یک کار جذاب کنید.
4. برای قطع رفتار لجبازانه، کار را سخت نکنید
خیلی وقت‌ها پدر و مادرها فکر می‌کنند هر بار که کودک به دستشویی می‌رود حتماً باید به نتیجه هم برسد.
- معمولاً جمله‌هایی شبیه به این می‌گویند: «بیا یه کم بیشتر صبر کنیم و ببینیم شاید دستشویی‌ات بگیره…»
- چنین جمله‌ای معمولاً باعث می‌شود تجربه دستشویی رفتن برای کودکتان، سخت تر شود و انگیزه او برای استفاده دوباره از توالت را کم کند.
برای همین اگر کودک شما چند لحظه روی توالت می‌نشیند و بعد سریع می‌خواهد به سراغ بازی برود، او را مجبور نکنید که باز هم بنشیند تا اتفاقی بیفتد.
.
5. شب ادراری و بارش طبیعی است !
- در برابر بارش های احتمالی خونسرد باشید. وقتی که قرار است کودک شما دستشویی کردن را یاد بگیرد، خودش با پای خودش به دستشویی برود و لجبازی نکند، باید در مورد اتفاق‌هایی که می‌افتد آرام باشید. احتمالاً چندین بار مجبور شوید که زمین را تمیز کنید.
- واکنش بیش از حد شما می‌تواند موجب ترس فرزندتان شود، باعث شکل‌گیری اضطراب در کل فرآیند شود و در نهایت به لجبازی کردن او برسد. به کودک خود اطمینان دهید که اگر هر از گاهی نتواند دستشویی خودش را کنترل کند، اشکالی ندارد.
- برای اینکه راحت‌تر با این مورد برخورد کنید، می‌توانید فرش‌های مورد علاقه‌تان را جمع یا نزدیک توالت، حوله و دستمال پهن کنید. مهم نیست چقدر ناامید می‌شوید، به هر حال فرزندتان را به خاطر اتفاق‌هایی از این دست تنبیه نکنید؛ چرا که این کار می‌تواند منجر به مقاومت و لجبازی طولانی مدت او شود.
6. برای قطع چرخه لجبازی، تلاش کنید ترس کودک بریزد
برخی از بچه‌ها تمایلی به استفاده از توالت ندارند؛ چرا که ممکن است از صدای فلش آن بترسند یا شاید هم بترسند داخل آن بیفتند و غرق شوند. یا حتی ممکن است صدای کشیده شدن دمپایی روی سنگ به نظرشان شبیه صدای هیولا بیاید یا از اینکه سوسک ببینند، بترسند.
به عنوان یک بزرگسال شاید چنین باورهایی به نظر خنده‌دار برسد اما برای کودکان موضوع مهمی است. تا جایی که می‌تواند به یک چرخه لجبازی منجر شود.
اگر فرزند شما چنین احساسی دارد، برای او وقت بگذارید و به او بگویید که چیزی برای ترسیدن وجود ندارد. به عنوان مثال، برای از بین بردن ترس افتادن در توالت، می‌توانید کنارش بمانید و برای مدتی دستش را بگیرید. یا اگر از صدای فلش می‌ترسد، می‌توانید تا زمانی که توالت را ترک نکرده، سیفون را نکشید. البته این کارها برای شروع است و بعد به مرور می‌توانید این موارد را هم تغییر دهید تا بتواند به طور کامل از توالت استفاده کند.
به گفته بسیاری از کارشناسان تربیتی، کلید از بین بردن ترس فرزندتان، اطمینان دادن به اوست. به آنها اطمینان دهید که اجازه نمی‌دهید چیزی به آنها آسیب برساند.
با این حال هر چه سن بچه‌ها کمتر باشد، کمتر هم می‌توان به شکل منطقی به آنها توضیح داد که چیزی برای ترسیدن وجود ندارد. در این شرایط بهتر است به آنها نشان دهیم که همه چیز امن و امان است. به عنوان مثال وقتی بچه سه ساله شما می‌ترسد که توی توالت فرنگی بیفتد، می‌توانید با کمک خودش یک بازی انجام دهید.
به این شکل که یکی از عروسک‌هایش را بردارید و بگویید که می‌خواهد به دستشویی برود. بعد دو نفری با هم عروسک را روی توالت فرنگی بگذارید. یادتان باشد عروسکی را برای این کار انتخاب کنید که واقعا امکان افتادنش توی توالت نباشد. چرا که در این صورت، به جای بهتر شدن شرایط، ترس کودکتان عمیق‌تر هم می‌شود.
یا اگر چنین عروسکی نداشتید، می‌توانید خودتان برای آزمایش، روی توالت فرنگی بنشینید تا فرزندتان ببیند که اصلاً امکان افتادن در توالت فرنگی وجود ندارد و دست از لجبازی بردارد.
7. شرایط جسمی کودکتان را در نظر بگیرید
یکی از مشکلات رایج کودکان، یبوست است. علائم آن نیز شامل این موارد می‌شود:
- کودک شما کمتر از سه بار در هفته به توالت می‌رود.
- مدفوع او سفت و خشک شده
- شکمش درد می‌کند
- آثار مدفوع مایع یا شبیه به خاک رس در لباس زیر او دیده می‌شود.
اگر نگران این هستید که فرزندتان یبوست گرفته است، می‌توانید به او غذاهای غنی از فیبر مانند کلم بروکلی، لوبیا، بلغور، جو دوسر و همچنین میوه‌هایی مانند پرتقال و سیب بدهید. با این حال، اگر یبوست بیش از دو هفته طول بکشد و با علائمی مانند تب، استفراغ، خون در مدفوع، تورم شکم و کاهش وزن همراه باشد، شک نکنید زمان آن رسیده که باید از پزشک اطفال کمک بخواهید.
8. برای مقابله با لجبازی، صبور باشد
لجبازی کودک می‌تواند یک چرخه معیوب در نوع ارتباط با او ایجاد کند. وقتی که کودک لجبازی می‌کند و نمی‌خواهد به دستشویی برود، ممکن است پدر یا مادر بعد از مدتی صبرشان تمام شود و بخواهند به زور کودک را به دستشویی ببرند یا کنترل خودشان را از دست بدهند و از تنبیه بدنی استفاده کنند.
با این حال این رفتار فقط همه چیز را بدتر می‌کند. با لجبازی یا اشتباهات فرزندان خود به راحتی برخورد کنید و سعی کنید این رفتارها ناراحت‌تان نکند. به جای آن، روی برنامه‌ریزی منظم وعده‌های غذایی و چرت‌های بعد از ظهر او تمرکز کنید.
بعد از هر چرت و وعده غذایی از او بپرسید که آیا لازم است به دستشویی برود؟ و به او مقدار زیادی میوه، غذاهای پر فیبر و مایعات بدهید. این کار باعث می شود که چرخه بدن او قابل پیش‌بینی‌تر باشد و به احتمال بیشتری بخواهد از توالت استفاده کند.
9. لجبازی را با یک بازی تمام کنید
اگر کودک شما دوست ندارد که از توالت استفاده کند، می‌توانید زمان استفاده از توالت را به یک وقت دونفری دوست داشتنی تبدیل کنید. به عنوان مثال می‌توانید از او بخواهید وقتی روی توالت نشسته است، برای شما آواز بخواند یا اینکه خودتان برای او بخوانید.
همچنین می‌توانید در این فاصله یک کتاب بخوانید. کتاب‌هایی را که کوتاه‌تر هستند برای این کار انتخاب کنید. کتاب‌ها می‌توانند جایی نزدیک به توالت باشند تا هر زمان که لازم شد از آنها استفاده کنید.
نکته مهم در این مورد این است که باید حواستان باشد این کار تبدیل به رشوه دادن و باج‌خواهی نشود. به عنوان مثال خیلی از پدر و مادرها برای اینکه بچه‌هایشان به توالت برود، یک گوشی همراه به او می‌دهند تا وقتی روی توالت یا لگن می‌نشیند، کارتون یا ویدو تماشا کنند.
در کوتاه مدت، این یک راه عالی برای آرام نگه داشتن آنها است. اما در درازمدت خودش به مانع دیگری تبدیل می‌شود که دلشان می‌خواهد زودتر از دستشویی بیرون بیایند و کارتونشان را ادامه بدهند.
جمع‌بندی
به احتمال زیاد، فرایند استفاده از توالت برای کودک لجباز شما، کاری طولانی و دشوار خواهد بود. اما قبل از هر چیزی اول باید مطمئن شوید که کودک شما آمادگی لازم برای این کار را دارد. برای فهمیدن این موضوع می‌توانید پرسش‌هایی را که در ابتدای مطلب گفتیم از خودتان بپرسید.
زمانی که این اطمینان را به دست آوردید، می‌توانید یکی از روش‌های کاربردی و مناسبی را که در این مطلب گفتیم استفاده کنید. یادتان باشد اجبار کودکان برای رفتن به دستشویی می‌تواند همه چیز را خراب‌تر کند. این اجبار، لجبازی کودک را بیشتر می‌کند. لجبازی کودک، شما را بیشتر عصبانی می‌کند و همین موجب می‌شود یک چرخه معیوب از لجبازی کودک برای نرفتن به توالت شکل بگیرد.
به همین جهت صبور باشید و تا جایی که می‌توانید سعی کنید از این 9 راهکار استفاده کنید. اگر هیچ کدام از این راهکارها برای کودک شما جوابگو نبود، شاید وقتش رسیده است از یک روانشناس یا متخصص کودک کمک بگیرید.
