قانون اول نیوتون نه تنها در مورد اشیا، بلکه در مورد ما انسان هم صدق می کند. این قانون به “قانون لختی یا اینرسی” معروف است.
قانون اینرسی، بیانگر این مساله است که همه اجسام؛ تمایل به حفظ حالت اولیه خود را دارند.
در واقع با کمی اندیشیدن در میابیم که ما انسان ها نیز همیشه در مقابل تغیی، مبارزه میکنیم و نیرویی از درون، ما را به حفظ حالت قبلی سوق میدهد. در این میان بعضی از افراد در مقابل تغییر، راحتتر و برخی بسیار سخت گیر عمل میکنند.
هر چه مغز یک انسان انعطاف پذیرتر باشد؛ شرایط جدید را راحتتر میپذیرد و برای انطباق با شرایط جدید؛ قوانین جدیدتری را برای زندگی خود وضع میکند.
**اگر شما نیز در مقابل تغییرات، واکنش دفاعی نشان میدهید و میخواهید همه چیز مثل قبل باقی بماند، تاب آوری پایینی دارید.
تغییر و تاب آوری در تحمل شرایط
در واقع تغییرات پیرامون ما؛ منابعی برای استرس در زندگی هستند. ما با مهارتی به نام تاب آوری میتوانیم از این موقعیت‌های استرسزا، برای رشد خود استفاده کنیم.
برای مثال در صورت بروز مشکل و یا شرایط جدید، آن را میپذیریم. گاهی هم برای آن راه حل جدیدی در نظر میگیریم؛ یا بنا بر موقعیت با آن منطبق میشویم به طوری که در تمام این مراحل کمترین آسیب به ما برسد.
احتمالا شنیده باشید که هرآنچه در کودکی و سنین پایین بیاموزیم، تا آخر عمر، میتواینم از آن استفاده کنیم و بهتر برایمان جا می افتد. جا افتادن در واقع به معنای عادت کردن است. بنابراین هر چه در سنین پایینتر مهارت تاب آوری را بیاموزیم، عادت میکنیم در شرایط دشوار صبور باشیم.
شرایط هر چه میخواهد باشد؛ ما راهی را برای عبور از آن خواهیم یافت. اگر بتوانیم مهارت تاب آوری را به درستی به فرزندمان بیاموزیم، در واقع او را در برابر بدحالی واکسینه میکنیم و پادتنی برای مقابله با مشکلات در روانش ایجاد میکنیم.
بلوغ رفتاری و صبر و تحمل کودکان در شرایط سخت
انسانی که تاب آوری دارد در برخورد با چالش زندگی، راهکارهای زیادی ارائه میدهد. او مجهز به دسته کلید رفتارهای سالم در مواقع اضطراری است. اگر این فرد در کودکی این ذخیره رفتاری را شروع کرده باشد، در بزرگسالی قادر است از پس سخت ترین موقعیت ها بربیاید. این همان بلوغ رفتاری است.
آموزش تاب آوری و صبر به کودکان با بازیهای خانگی
همانطور که احتمالا میدانید، بازی کردن روشی مفید برای ارتقای سطح مهارتهای فرزندان است. با ارتقای مهارت در فرزندان خود میتوانید انواع مهارتهایی را به آنها آموزش دهید که در بزرگسالی به شدت برایشان مفید خواهد بود.
یکی از مهارتهایی که میتوان به سادگی در بازی کردن به کودکان یاد دهید؛ مهارت تاب آوری یا همان بالابردن آستانه صبر و تحمل در کودکان است.
بازی هایی که در ادامه معرفی میشود، مناسب بچه های 3 تا 14 سال است. این رده سنی از طلایی ترین دوره ها برای پرورش مهارت تاب آوری به کودک است. در این دوره طلایی میتوان به بهترین روش آموزش، که بازی است؛ مفهوم تاب آوری را جا انداخت.
تمام بازی هایی که در زیر معرفی شده اند را میتوانید طی یک برنامه مدون، هفته ای یک بار با فرزندتان انجام دهید. این کار نه تنها تاب آوری او را بهبود میبخشد، بلکه رابطه شما با فرزندتان به شدت با کیفیت و صمیمی خواهد شد. بهتر است بازی ها را با توجه به روحیه خودتان و فرزندتان انتخاب و اجرا کنید.
بازیهای آموزشی افزایش تاب آوری کودکان 3 تا 14 سال
بازی من او را دوست دارم برای افزایش تاب آوری در کودکان
این بازی اثر فوق العاده ای بر افزایش ظرفیت مهربانی در کودکان دارد. مهربانی، علاوه بر اینکه به خودی خود بسیار حائز اهمیت است، آموزش دادن آن از ضروریات برای شکل گیری تاب آوری است.
این بازی بسیار ساده است و میتوان آن را در جمع دوستان هم سال و یا خانواده اجرا کرد.
روش اجرای بازی «من او را دوست دارم» :
میتوان از صندلی و یا یک جایگاه ساده برای هر شخص (یک تکه مقوای رنگی که بتوان روی آن نشست) استفاده کرد. صندلی ها را به صورت دایره میچینیم و یک نفر در وسط دایره می ایستد. توجه داشته باشید که تعداد صندلی ها باید یکی کمتر از تعداد افراد باشد. این بازی 3 قانون ساده دارد:
شخصی که در وسط دایره ایستاده بازی را با این جمله شروع می کند: من او را دوست دارم چون … و جمله را با هر چیزی که مورد علاقه خودش است تکمیل میکند. به طور مثال: من او را دوست دارم چون پیتزا غذای مورد علاقه اش است یا من او را دوست دارم چون تیم مورد علاقه اش استقلال است.
- توجه داشته باشید که اگر این بازی را در خانواده و یا با افرادی که آنها را می شناسید انجام میدهید؛
- نباید جملات را طوری بیان کنید که به سمت شخصی به صورت عامدانه اشاره کند.
- جمله باید با چیزی که خود فرد دوست دارد تکمیل شود و اگر آن جمله در شخصی صدق کند باید بلند شود و بایستد.
- به محض اینکه جمله اش تمام میشود فرد/ افرادی که این جمله در آنها صدق میکند؛ از جایشان بلند میشوند.
- دیگران سریع باید در جای او بنشینند.
- فردی که بلند شده و فردی که در وسط دایره ایستاده نیز باید جایی برای نشستن بیابند.
- در آخر یک فرد بدون صندلی میماند که باید به وسط دایره برود و بازی را ادامه دهد.
دستاوردهای بازی:
این بازی به بچه ها کمک می کند تا یکدیگر را بهتر بشناسند و نقاط مشترک بین خودشان را بیابند. همچنین این بازی به فردی که جایی برای نشستن پیدا نمیکند و باید به وسط دایره برود، کنار آمدن با شکست و قبول و ادامه دادن را می آموزد. و در آخر اینکه همه بچه ها با تکرار جمله “من او را دوست دارم” ، مهربانی را تمرین میکنند.
بازی با حلقه هولاهوپ برای افزایش تاب آوری در کودکان
این بازی یکی از بهترین و برگزیده ترین بازی ها برای رشد و افزایش تاب آوری است. این بازی حتی میتواند در جمع بزرگسالان و یا خانواده نیز اجرا شود.
روش بازی «هولاهوپ»:
- به این صورت که همه افراد دست به دست هم میدهند و یک دایره تشکیل میدهند.
- حلقه هولاهوپ به یکی از افراد قبل از بسته شدن دایره داده میشود.
- قبل از شروع بازی نحوه نگه داشتن حلقه دور بدن، بدون استفاده از دست توسط افراد تمرین میشود (به تصویر بالا دقت کنید).
- دایره باید طوری تشکیل شود که هر شخص فضای کافی برای چرخاندن حلقه هولا هوپ داشته باشد.
- حلقه هولاهوپ را به یکی از افراد بدهید.
- سپس همه دست به دست هم دهند و دایره ای را تشکیل دهند تا حلقه در حین بازی از دایره خارج نشود.
- به بچه بگویید هدف بازی این است که حلقه هولاهوپ در دایره باید در حرکت باشد. هر نفر باید حواسش باشد که حلقه از دست شخصی که در کنار او ایستاده خارج نشود.
- در حین بازی همه افراد، فردی که در حال تلاش برای رد کردن حلقه هولا هوپ است را تشویق میکنند تا بتواند این کار را با تمام چالشی که برایش دارد، با موفقیت انجام دهد و خسته نشود.
- زمانی که این حلقه یک بار در دایره چرخید و دست به دست شد، بازی را متوقف کنید و درباره موفقیت گروه و چالشی که هر شخص برای رد کردن حلقه داشت صحبت کنید.
- این بازی یکی از بهترین بازی هایی است که میتواند به کودکان آموزش دهد چگونه با تعارضات و چالش هایی که برایشان ایجاد میشود، مقابله کنند.
- برای آن راهکاری بیابند.
از جمله چالش هایی که بچه ها در این بازی با آن رو به رو میشوند زمان، هماهنگی چشم و حرکات بدنی، تعادل بدنی و رقابت با دوستان برای رد کردن حلقه هولاهوپ است.
از طرفی بچه ها از طریق این بازی، این موضوع را درک میکنند که با تحمل و تلاش میشود مسائل زیادی را حل کرد. همچنین این بازی می آموزد که در سخت ترین شرایط نیز، اگر همه با هم برای آن تلاش کنیم و حمایت دیگران نیز وجود داشته باشد، میتوان از پس آن مشکل برآمد.
بازی « به من اعتماد کن » برای افزایش تاب آوری در کودکان
این بازی بر مبنای اعتماد سازی و اعتماد کردن به دیگران طراحی شده است. یکی از فاکتورهای زیربنایی تاب آوری، داشتن اعتماد به اطرافیان است.
در واقع اینکه شما افراد قابل اعتمادی دارید که میتوانید روی کمک و حمایتشان حساب کنید؛ موجب بالا رفتن تاب آوری شما در موقعیت‌های دشوار میشود. این بازی بسیار مفرح است و میتواند ارتباط عاطفی میان افراد و خانواده را نیز بالا ببرد. برای انجام بازی از مراحل زیر پیروی کنید:
- مسیری را برای بازی انتخاب کنید و موانعی را در آن مسیر بگذارید. موانع میتوانند موانع واقعی مانند میز و صندلی و یا موانع قراردادی مثل یک تکه کاغذ باشد.
- به نوبت یک نفر چشمانش را می بندد و نفر دیگر باید راهنمای او در مسیر باشد.
- کار راهنما این است که فرد را از موانع موجود آگاه کند و در انتخاب مسیر به او کمک کند.
- در چنین موقعیتی فردی که چشمانش بسته است باید به راهنما اعتماد کند تا به انتهای مسیر برسد.
- وقتی که هر شخص یک بار راهنما شد و یک بار چشمانش را بست و تمام افراد مسیر بازی را طی کردند، بازی به اتمام میرسد.
- سپس همه افراد از تجربیاتشان در حین بازی برای یکدیگر می گویند.
برای شاد کردن فضای بازی، میتوان از موزیک یا صدای تشویق تماشاچی استفاده کرد.
کودکان از طریق این بازی می آموزند:
مسیر زندگی پراز موانع و چالش های گوناگون است که باید برای رفع آنها تلاش کنند. یکی از راه های حل کردن مسائل، استفاده کردن از راهنمایی دیگران است.
بازی گزارشگری برای افزایش تاب آوری در کودکان
این بازی را میتوانید هر روز و در مورد موضوعات مختلف با فرزندتان انجام دهید.
- در این بازی از فرزند خود بخواهید اتفاقات مدرسه و یا هر اتفاقی که در روز برایش افتاده است را به صورت گزارشگر برایتان تعریف کند.
- برای اینکه بازی جذابتر شود میتوانید یک میکروفن کوچک تهیه کنید.
- همچنین میتوانید در روز مثل ساعات مشخصی که اخبار پخش میشود، برای گزارش دادن نیز ساعتی را مشخص کنید و با فرزندتان به گزارشگری بپردازید.
- اثر بخشی این بازی وقتی که خود شما و یا دیگر اعضای خانواده هم آن را انجام دهند بیشتر میشود و فرزندان علاقه بیشتری به این بازی نشان میدهند.
شروط بازی:
- هدف از این بازی آموزش گفت و گو درباره دیگران بدون قضاوت کردن و بدگویی درباره آنها است. در واقع در طول بازی نیز اگر کسی شروع کرد به قضاوت دیگری، بازی را می بازد.
- سپس بازی دوباره آغاز میشود.
- باید حواستان جمع باشد تا اگر دیگری در حین بازی قضاوت کرد، فورا به او تذکر دهند.
- همچنین کودکان در این بازی یاد میگیرند که به اصطلاح چوقولی دیگری را نکنند.
- یادتان باشد عکس العمل خاصی به محتوای گزارش فرزندتان ندهید: به طور مثال مادر نباید در پاسخ به صحبت های فرزندش بگوید: « حالا که او این حرف را به تو زد، از این به بعد با او خیلی بازی نکن».
- پس از اتمام گزارشها یکدیگر را تشویق کنید.
- نکات مثبتی که در گزارش و اتفاقات روز بیان شد را پررنگ کنید.
- این بازی به میزان بسیار زیادی سیستم ارزیابی کودک و به دنبال آن تاب آوری را تنظیم میکند.
- به علاوه با انجام همه روزه این بازی، توجه کودکان به محیطشان بیشتر میشود و همین امر نیز تاب آوری او را بالا میبرد.
آموزه تاب آوری بسیار گسترده است. تکنیک های زیادی در این زمینه از طرف برجسته ترین روانشناسها معرفی شده است. مهم این است که شما این تکنیک ها را متناسب با شخصیت فرزندتان انتخاب کنید و به طور مرتب از آنها استفاده کنید.
برای افزایش تاب آوری نسخه همگانی وجود ندارد و شما باید با ذکاوت کامل از میان تکنیکهای ارائه شده، نسخه ای برای فرزندتان تهیه کنید.
