لجبازی کودکان موضوع رایجی برای والدین است:«کودک چهار ساله من به هیچ حرفی گوش نمی‌دهد».کودکان چهار ساله، فعال و علاقه مند به دنیای اطراف خودشان هستند.آنها می‌خواهند چیزهای جدید را کشف و امتحان کنند، بنابراین برای کودکان این سن کاملاً عادی است که محدودیت‌ها را آزمایش کنند. از نظر بسیاری از پدر و مادرها، این آزمون و خطای مرزها و محدودیت‌ها، لجبازی نامیده می‌شود.گاهی اوقات حرف گوش ندادن کودک به این معنی است که:
- شما را نادیده می‌گیرد و لجبازی میکند اما
- گاهی اوقات ممکن است کودک‌تان فقط خسته و گرسنه باشد
- یا احساس خوبی نداشته باشد.
- شاید هم مهارتهای زبانی لازم برای برقراری ارتباط مؤثر و بیان احساسات و نیازهای خودش را به دست نیاورده.
گاهی کودکان لجباز والدین را نادیده میگیرند
ممکن است به نظر برسد که بچه‌ها وقتی واقعاً ناامید و عصبانی هستند، والدینشان را نادیده میگیرند.بچه های چهار ساله همیشه نمی‌دانند چگونه با هر چیزی که تجربه میکنند کنار بیایند.همچنین ممکن است کودکانلجبازیو گوش ندادن را به عنوان راهی برای ابراز قدرت و ابراز نیاز به کنترل بیشتر و توانایی های تصمیم گیری در زندگی خود انتخاب کنند.البته یک کودک چهار ساله همیشه نمی‌تواند برای خودش تصمیم بگیرد.با این حال پدر و مادرها می‌توانند راهکارهای مختلفی در پیش بگیرند تا کودک‌شان دست از لجبازی بردارد.به عنوان مثال گاهی والدین می‌توانند به او حق انتخاب بدهند تا یاد بگیرد چگونه انتقادی فکر کند و احساس کنترل بیشتری روی زندگی داشته باشد.اگر کودک چهار ساله شما هم توجهی به حرف‌تان نمی‌کند.این مقاله می‌تواند به شما کمک کند راه های ارتباطی بهتری به دست بیاورید و بتوانید به بهترین شکل، با لجبازی کودک چهار ساله تان مقابله کنید.
برای مدیریت لجبازی کودکان ارتباط چشمی برقرار کنید
اگر در شرایطی هستید که کودک‌تان لجبازی میکند و حرف‌تان را جدی نمی‌گیرد، برقراری ارتباط چشمی می‌تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد. روبروی آنها بنشینید و به چشمان شان نگاه کنید. این کار به تقویت ارتباط با کودک چهار ساله‌تان کمک میکند. به عنوان مثال اگر به کودک چهار ساله تان می‌گویید که الان زمان مرتب کردن اتاق است اما او توجهی ندارد، می‌توانید از این روش استفاده کنید.
- روی زمین بنشینید تا هم قد او شوید.
- دست‌هایش را با مهربانی بگیرید و توی چشم‌هایش نگاه کنید.
- خیلی آرام و با مهربانی به او توضیح دهید که الان وقت تمیز کردن اتاق است.به این ترتیب کودک‌تان، حرف شما را جدی می‌گیرد و کمتر احتمال دارد لجبازی کند.
پیشگیری از لجبازی کودکان بهتر از درمان است!
هنگامی که کودکان گرسنه، ناامید یا بیش از حد خسته هستند، ممکن است رفتار نامناسبی داشته باشند و لجبازی کنند.به رفتارهای فرزندتان توجه کنید تا زمان‌هایی را که بیشتر احتمال لجبازی دارد، به دست بیاورید. اگر می‌دانید که صبح ها شاد و خوشحال است اما بعدازظهرها بداخلاق می‌شود و سر هر چیزی لجبازی میکند. رفتن به فروشگاه یا قرار ملاقات با پزشک را برای زمان هایی برنامه ریزی کنید که کودک شرایط بهتری قرار دارد. همچنین قبل از اینکه بخواهید با هم بیرون بروید، به طور کامل و با آرامش برای او توضیح دهید که چه اتفاقی قرار است بیفتد تا کودک احساس آمادگی کند.به عنوان مثال به او بگویید که قرار است با هم به فروشگاه بروید و برای ناهار خوراکی بخرید.
به کودکان لجباز سیگنال‌های مختلف و متضاد ارسال نکنید.
کودک چهار ساله شما برای اینکه بتواند به قانون‌های خانه پایبند باشد، همیشه لازم دارد با قانون‌های ثابتی روبرو باشد. وقتی که کودک شما هر بار با لجبازی به خواسته ای که داشته رسیده است، نمی‌توانید از او انتظار داشته باشید دست از لجبازی بردارد. به عنوان مثال اگر قانون خانه این است که قبل از شام، اسباب بازی‌هایش را جمع کند.
همیشه روی این قانون بمانید و در شرایط مختلف، تغییرش ندهید.امکان دارد کودک شما عصبانی شود، شما حوصله صحبت با کودک‌تان را نداشته باشید و بخواهید برای آرامش خودتان فقط همین یک بار، قانون را تغییر بدهید و اجازه دهید اسباب بازی هایش را جمع نکند. اما یادتان باشد در این شرایط، رفتار لجبازی را تقویت کرده‌اید و به او گفته‌اید با لجبازی می‌تواند به خواسته های مختلفش برسد؛ چرا که شما اعصاب این نوع رفتار را ندارید و سریع کوتاه می آیید.
مهارتهای آموزشی مربوط
برای جلوگیری از لجبازی، گوش بدهید و تکرار کنید
- برای اینکه کودک‌تان دست از لجبازی بردارد، با دقت به حرف‌هایش گوش دهید.
- سپس نگرانی‌ها و ناراحتی‌های فرزندتان را یک بار با جمله بندی متفاوت بیان کنید تا بداند که حرف‌هایش شنیده می‌شود.
- این کار می‌تواند خشم و لجبازی او را کاهش دهد.
- به عنوان مثال اگر کودک شما دارد از این می‌گوید که «خیلی بی انصافی است که الان مجبور است اتاقش را تمیز کند و هیچ کس به او توجهی ندارد».
- می‌توانید به آرامی بغلش کنید.
- چیزی شبیه به این به او بگویید:«می‌دونم که تمیز کردن اتاق خیلی سخته اما ما همه‌مون توی خونه یه سری وظایف داریم.»
- و بعد برای اینکه کارش آسان شود می‌توانید تمیز کردن اتاق را به چند بخش تقسیم تا بتواند بین بخش‌ها، استراحت کند.
- کارها را مختصر و ساده نگه دارید
ساده و مختصر حرف بزنید
اگر می‌خواهید کودک‌تان لجبازی نکند، همه چیز را در ساده‌ترین و مختصرترین شکل ممکن نگه دارید:
- به عنوان مثال امکان دارد کودک 4 ساله شما بپرسد:«می‌شود نیم ساعت بیشتر کارتون ببینم؟» اگر شرایط این تصمیم وجود دارد، حتما اجازه بدهید.
- اما اگر چنین شرایطی وجود ندارد یک جواب کوتاه که چرا این اجازه را ندارد؛ کافی است.این پاسخ کوتاه را به یک سخنرانی پنج دقیقه‌ای در مورد اینکه تماشای زیاد تلویزیون چقدر می‌تواند ضرر داشته باشد، تبدیل نکنید.
- ضرب‌المثلی در صنعت فروش وجود دارد که می‌گوید:«هرگز چیزی را که می‌توانی با یک کلمه بفروشی، با دو کلمه نفروش».در مورد فرزندپروری نیز منطقی است.زمانی که سعی می‌کنید توجه فرزندتان را به خود جلب کنید، تا حد امکان مختصر و مفید صحبت کنید.
مطمئن شوید که کودک‌تان حرف شما را متوجه شده است.
گاهی کودکان قصد لجبازی ندارند و فقط حرف شما را به درستی متوجه نشده‌اند یا فراموش کرده‌اند.یک راه ساده برای اطمینان از اینکه فرزندتان حرف شما را شنیده و متوجه شده؛ این است که از او بخواهید حرف‌تان را تکرار کند.مطالعات نشان داده است که 40 تا 80 درصد از اطلاعاتی که پزشکان به بیماران بزرگسال منتقل میکنند یا به طور کامل فراموش می‌شوند یا به اشتباه درک می‌شوند.
حالا تصور کنید چند درصد از انتقال اطلاعات به کودک چهار ساله تان می‌تواند فراموش شود یا به اشتباه درک شود؟ برای مبارزه با این سوءتفاهم، پزشکان استفاده از «روش آموزش متقابل» را به کار می‌برند. در این روش پزشکان از بیماران می‌خواهند دستورالعمل‌های درمانی را یک بار برایشان توضیح بدهند. تحقیقات نشان داده که این روش حفظ اطلاعات را در بیماران به شدت افزایش می‌دهد.از همین ابزار می‌توان به طور مؤثری در مورد کودکان استفاده کرد.
هنگامی که تماس چشمی برقرار کردید، گفته‌های خودتان را کوتاه کنید و واضح توضیح دهید که کودک‌تان چه کاری باید انجام دهد.سپس با آرامش از کودک خود بخواهید چیزی را که شنیده، تکرار کند.یادتان باشد این درخواست را با لحنی آرام و دوستانه انجام دهید؛ می‌بینید که در خیلی از مواقع، کودک‌تان حرف شما را اشتباه متوجه شده یا همان لحظه فراموش کرده است.تکرار چیزی که می‌گویید، می‌تواند به بهبود ارتباط شما و کودک چهار ساله‌تان کمک کند.توجه کنید که این درخواست نباید به یک درخواست دستوری تبدیل شود که بخواهید مچ کودک‌تان را بگیرید و به او ثابت کنید اشتباه فهمیده است.
مدیریت لجبازی کودکان
برای جلوگیری از لجبازی، به دقت مشاهده کنید
در بسیاری از مواقع، پیش می‌آید که کودک چهار ساله‌تان کاری را فراموش کرده یا اشتباه انجام داده است؛ در این شرایط، با داد و بیداد و سرزنش شروع نکنید.فقط چیزی را که دیده‌اید، بگویید:«من یک ژاکت روی زمین می‌بینم» یا «می‌بینم که اسباب‌بازی‌هات روی زمینه.» یا حتی می‌توانید بپرسید:«این الگوها قراره کجا بره؟».این کار به کودک شما فرصت می‌دهد تا متوجه کارش شود و به شما بگوید که می‌خواهد آنها را کجا بگذارد.وقتی هم این کار را انجام داد و وسیله را سر جایش گذاشت، می‌توانید از رفتار خوبش تشکر کنید.
مراقب لحن و بیان خود باشید
بیان درستی برای انتقال مفهوم داشته باشید و لحن خود را مدیریت کنید.این کار از برداشت نامناسب کودک لجباز جلوگیری میکند.
- در جمله‌های‌تان، تمام کلمه‌های «تو» را به کلمه «من» تبدیل کنید.با این کار جمله ها را از حالت حمله در می‌آیند و کودک‌تان دیگر احساس نمی‌کند که باید در برابر جمله‌های شما دفاع و لجبازی کند.
- به عنوان مثال به جای به کار بردن جمله «تو خودخواهانه رفتار می‌کنی»، می‌توانید بگویید:«از اینکه می‌بینم اسباب‌بازی‌هات رو به دوستات هم می‌دی، خوشم می‌آد».
- از «نکن» و «نزن» و «دست نزن» استفاده نکنید.
- به طور کلی سعی کنید تمام جمله‌های منفی را به شکل مثبت استفاده کنید. معمولاً استفاده از جمله‌هایی مانند «به برادرت دست نزن»، «توی سالن عروسی ندو»، «با غذات بازی نکن»، تأثیری معکوس دارد.
از طرفی فهمیدن و توجه به دستورات منفی مانند «نباید» و «نه» نیاز به پردازش دو برابری دارد. برای درک چنین جمله‌هایی، کودکان باید به دو سؤال پاسخ دهند:
- 1)پدر و مادرم نمی‌خواهد چه کاری انجام دهم؟
- 2)پدر و مادرم دوست دارد به جای آن، چه کاری انجام دهم؟
این کار، گیج‌کننده و متناقض است. برای مثال، اگر بگویید «برادر کوچکت خوابیده، بهش دست نزن»، کودک باید رفتار فعلی را متوقف کند و رفتار جایگزین مناسب را تعیین کند.کودک چهار ساله‌ای که این جمله را شنیده، با خودش می‌گوید:«اگر نتوانم برادرم را لمس کنم، یعنی می‌توانم او را بغل کنم؟ یا می‌توانیم گرگم به هوا بازی کنیم؟ آیا می‌توانیم بزنیم قدش؟ یا اگر مامان خواست می‌توانم به او کمک کنم کتش را بپوشد و بند کفش‌هایش را ببندد یا دیگر کلاً نباید به او دست بزنم؟»این موارد در ذهن کودک‌تان می‌چرخد و شاید تصمیم بگیرد که این خواسته خیلی زیادی است.در نیجه شاید لجبازی کند و بخواهد حتی بیشتر از همیشه به برادرش دست بزند.
- به جای جمله دستوری منفی، به فرزندتان بگویید چه کاری انجام دهد:
- به جای جمله «به برادرت دست نزن»، بگویید:«خیلی آروم بهش دست بزن» یا «برادرت الان خوابه و دوست نداره بهش دست بزنی، لطفاً تا زمانی که توی ماشین هستیم، دست‌هامون رو روی هم قرار بدیم».
- به جای «اسباب‌بازی‌هات رو روی زمین نذار»، بگویید:«لطفاً اسباب‌بازی‌هات رو توی سطل اسباب بازی بریز».
- به جای «توی سالن عروسی ندو»، بگویید:«لطفا توی سالن راه برو».
به جای نه، بیشتر از بله استفاده کنید
یک لحظه درباره این فکر کنید. واکنش معمولی و همیشگی شما به ده هزار درخواستی که هر روز از فرزندتان می‌شنوید چیست؟ گفتن «نه»؟ درست است؟ وقتی با درخواست‌های مختلف کودک چهار ساله‌تان بمباران می‌شوید، بررسی آنها به شیوه‌ای معنی‌دار دشوار است. بنابراین معمولاً مانند یک صدای ضبط شده پشت تلفن، فقط پاسخ‌های از پیش آماده می‌گویید:«نه، امروز نه!»، «نه، الان وقت ندارم.»، «نه، نمی‌شه!» و مواردی از این دست. اما وقتی «نه» پاسخ دائمی شما باشد، جای تعجب نیست که بچه‌ها به درخواست‌های شما گوش ندهند و لجبازی کنند!
به دنبال دلایلی باشید که بیشتر وقت‌ها، بله بگویید.پاسخ‌های «بله» شما باعث تعجب و خوشحالی فرزندتان می‌شود و وقتی چیزی بخواهید توجه بیشتری نشان می‌دهد!به جای «نه ما نمی‌تونیم بریم پارک»، این جمله را امتحان کنید:«پارک عالی به نظر می‌رسه؛ چهارشنبه بعد از مدرسه بریم یا جمعه صبح؟».به جای «نه، نمی‌تونی بستنی بخوری»، بگویید:«بستنی خوشمزه است؛ دوست داری پنج‌شنبه یا جمعه، برای عصرونه بریم بستنی بخوریم؟»موقعیت‌های زیادی وجود دارد که لازم است نه بگویید.برای همین اگر می‌خواهید کودک‌تان در این شرایط لجبازی نکند، تا جایی که می‌توانید در موقعیت‌های معمولی از «بله» استفاده کنید.
برای جلوگیری از لجبازی کودکان پیشاپیش از کارهای خوب کودک‌تان تشکر کنید
با استفاده از این روش به کودکان خود یاد می‌دهید که چه رفتاری مناسب است و در همان حال، از به کار بردن جمله‌های دستوری منفی هم دوری کرده‌اید. به عنوان مثال اگر می‌خواهید کودک، لباس‌های کثیفش را در سبد رخت‌چرک‌ها بیاندازد؛ به جای گفتن جمله‌هایی مانند «لباسهات توی سبد باشه» یا «دیگه نبینم لباس‌های کثیفت رو روی تختت گذاشتی ها» از جمله‌ای شبیه به این استفاده کنید:«خیلی ممنونم که لباس‌های کثیفت رو داخل سبد رخت‌چرک‌ها می‌ذاری!».اگر آدم‌های اطرافمان، حتی کودکان‌مان را به شیوه‌ای مثبت مدیریت کنیم، معمولاً انتظارات ما را برآورده میکنند.اگر از قبل به کودک چهار ساله‌تان بگویید که برای انجام کار درست به او اعتماد دارید، ارتباط بهتری با او ایجاد می‌کنید و احتمال انجام کار را هم افزایش می‌دهید.
