با بچه لجباز 2 ساله چه کار کنیم ؟
تصور کنید پشت میزتان کار می‌کنید. دختر 2 ساله شما که مدتی است به یک بچه لجباز تبدیل شده، با کتاب مورد علاقه‌اش پیش شما می‌آید و از شما میخواهد که کتاب را برایش بخوانید. شما با مهربانی به او می‌گویید الان فرصت ندارید اما تا یک ساعت دیگر کارتان تمام می‌شود و می‌توانید کل کتاب را برایش بخوانید.
دخترتان همان لحظه لج و لجبازی را آغاز می‌کند، لب و لوچه‌اش را جمع می‌کند و تا بخواهید حرفی بزنید؛ می‌بینید که روی زمین نشسته است و با صدای بلند گریه می‌کند.
بسیاری از والدین وقتی کودک 2 ساله‌شان لجبازی و قشقرق به پا می‌کند، خیلی ناراحت و عصبانی می‌شوند. ممکن است به نظر برسد که در این شرایط هیچ کاری از دست‌تان برنمی‌آید؛ چرا که فرزندتان اصلاً و ابداً به حرف شما گوش نمی‌دهد.
پس چه کار باید کرد؟ لج و لجبازی و قشقرق بخش طبیعی از رشد فرزند است. این روشی است که کودک دو ساله شما وقتی که کلمات مناسب برای گفتن نیاز یا احساسش به شما ندارد، به کار می‌برد تا ناراحتی‌های خودش را بیان کند.
رفتار لجبازی و قشقرق کودک را نادیده بگیرید
این کار شاید کمی خشن به نظر برسد اما یکی از راه‌های کلیدی و مؤثر برای پاسخ دادن به لجبازی و عصبانیت فرزندتان این است که وارد این موقعیت نشوید. هنگامی که کودک دو ساله شما لجبازی می‌کند، عصبانی می‌شود و در کل قشقرق به پا می‌کند، احساساتش به طور کامل بروز می‌کند و ممکن است در آن لحظه، صحبت کردن با او یا انجام دیگر رفتارهای انضباطی کارساز نباشد.
ابتدا محیط اطرافشان را بررسی کنید که چیزی برای آسیب زدن به خودشان یا دیگران وجود نداشته باشد (وسیله تیز یا سنگینی که بتوانند به خودشان بزنند یا به اطراف پرت کنند. چیزهایی مثل قیچی یا منگنه و…) و اطمینان حاصل کنید که در شرایط ایمنی هستند.
می‌توانید به کودک 2 ساله نشان دهید که عصبانیت او را نادیده می‌گیرید. با جدیت اما آرامش به او بگویید که اگر میخواهد چیزی به شما بگوید باید از کلمات استفاده کند.
ممکن است کودک‌تان، دایره لغات کاملی برای حرف زدن با شما نداشته باشد. به همین دلیل او را به استفاده از روش‌های دیگر تشویق کنید. اگر فرزندتان، هنوز به صحبت نیفتاده یا واضح صحبت نمی‌کند، می‌توانید زبان اشاره را برای کلماتی مانند «من می‌خواهم»، «دوست ندارم»، «بیشتر»، «تشنمه» و «خسته هستم» یاد دهید.
یافتن راه‌های دیگر برای برقراری ارتباط می‌تواند به کاهش طغیان‌های بچه دو ساله تان کمک کند.
برای توقف چرخه لجبازی و قشقرق، از موقعیت تنش‌زا دور شوید
درک محدودیت‌های خودتان بخشی از برخورد با کودک دو ساله شما است. اگر کودک شما لجبازی می‌کند و احساس می‌کنید از این رفتار عصبانی هستید:
- برای چند دقیقه به مکان دیگری بروید و نفس عمیق بکشید.
- یادتان باشد فرزندتان از قصد لجبازی نمی‌کند یا سعی نمی‌کند با کارهایش، شما را ناراحت کند.
- در عوض، او خودش ناراحت است و نمی‌تواند احساساتش را مانند بزرگترها بیان کند. اگر شما هم رفتاری کنید که او بیشتر عصبانی شود، می‌تواند موجب شود چرخه لجبازی او بیشتر و بیشتر ادامه پیدا کند. رفتارتان را متوقف کنید.
- وقتی آرام شدید و توانستید روی رفتارتان کنترل داشته باشید، می‌توانید با فرزندتان به شکلی رفتار کنید که آسیب‌رسان نباشد و لجبازی را هم کنار بگذارد.
برای کنترل و مدیریت لجبازی کودک به آموزش مراجعه کنید.
برای مقابله با لجبازی، به توجه کودک‌تان جهت بدهید
غریزه ما به عنوان والدین این است که حواسمان به فرزندمان باشد و او را از هر چیزی که می‌تواند خطرناک باشد، دور کنیم. اما این کار، می‌تواند باعث شروع لجبازی و قشقرق در کودک دو ساله مان شود. چرا که شما در مسیر رسیدن به خواسته‌شان قرار گرفته‌اید.
اگر کودک‌تان در معرض خطر قرار دارد، به عنوان مثال وسط خیابان تصمیم می‌گیرد که بایستد و به عکس روی کفشش نگاه کند، چاره ای جز این نیست که بغلش کنید و از خیابان رد شوید. شاید کودک شما از این رفتار خوشش نیاید و با سفت کردن بدنش یا گریه کردن، لجبازی کند.
اگرچه نمی‌توان جلوی تمام لجبازی‌ها و قشقرق به پا کردن‌ها را گرفت اما زمانی که خطری متوجه کودک‌تان نیست، به جای مقابله با آنها کافی است حواس‌شان را سرگرم چیز دیگری کنید.
در این شرایط می‌توانید به جای اینکه سرش داد بزنید، اسمش را صدا کنید تا توجهش جلب شود. وقتی هم که توجهش جلب شد، چیز دیگری را که دوست دارد به او بدهید. به عنوان مثال، اگر به خانه مامان بزرگ رفته‌اید و کودک‌تان میخواهد به سراغ وسایل تزیینی روی میز تلویزیون برود، می‌توانید خیلی سریع با عروسک مورد علاقه، حواسش را پرت کنید.
برای کنترل و مدیریت لجبازی کودک به آموزش مراجعه کنید.
به فرزندتان کمک کنید کاوش کند و دست به جست و جو بزند
کودک دو ساله شما، مانند همه کودکان نوپا، میخواهد دنیا را کشف کند. بخشی از این اکتشاف، لمس کردن همه چیز زیر نور خورشید است. اگر می‌خواهید کودک‌تان لج و لجبازی راه نیاندازد، مانع این کشف نشوید. در عوض به او کمک کنید بفهمد دست زدن به چه چیزهایی امن است و به چه چیزهایی بد است.
می‌توانید بین خودتان یک کد درست کنید. برای اشیای ممنوعه یا خطرناک، عبارت «دست نمی‌زنیم»، برای دست زدن به صورت اعضای خانواده و حیوانات خانگی، «لمس نرم» و برای وسایل ایمن و بدون خطر، «لمس بله» را امتحان کنید.
قوانین و محدودیت‌های خانه را مشخص کنید
اگر کودک شما به حرف شما توجهی نمی‌کند و لجبازی و قشقرق می‌کند، تعدادی قوانین ثابت مشخص کنید و بر اساس آنها حرف بزنید. استفاده از جمله‌هایی مانند «چون من می‌گم پس انجام بده» و «چون من گفتم نه یعنی نباید انجام بدی» فقط باعث می‌شود کودک‌تان بیشتر لجبازی کند.
در عوض، همانطور که گفتیم، محدودیت‌هایی را تعیین کنید و دلیل آن را نیز برای فرزندتان توضیح دهید تا مانع از لجبازی او شوید.
برای مثال، اگر فرزندتان موی گربه خانگی‌تان را می‌کشد، به او بگویید که وقتی این کار را می‌کند گربه دردش می‌گیرد و در عوض به او نشان دهید که چگونه نوازش کند. با این کار او متوجه می‌شود که چرا نباید این کار را انجام دهد و کمتر احتمال دارد لجبازی کند.
همچنین با دور از دسترس نگه داشتن اشیای خطرناک، کار را ساده تر کنید. به عنوان مثال قیچی و چاقو و وسایل تیز را دم دست نگذارید؛ علاوه بر این از وسایلی استفاده کنید که محافظ داشته باشند تا اگر برای چند لحظه روی میز جا ماندند خطری نداشته باشند.
به این ترتیب لجبازی کودک 2 ساله برای جلب توجه شما بدون خطر خواهد بود.
بنشینید تا هم قد کودک‌تان شوید و تماس چشمی برقرار کنید
اگر بچه لجباز به کار خود ادامه می‌دهد، برقراری تماس چشمی می‌تواند راه مؤثری باشد. یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای برقراری ارتباط بهتر با کودک دو ساله تان این است که وقتی با او صحبت می‌کنید، هم قد او شوید و با او ارتباط چشمی بگیرید. انجام این کار از سه جهت، فایده دارد:
- اول از همه اینکه با این کار، او شما را جدی می‌گیرد.
- گاهی شما سعی می‌کنید که جدی باشید اما کودک‌تان فکر می‌کند که اخم کردن شما هم خنده‌دار است.
- این رفتار را به پای لجبازی یا مسخره کردن نگذارید.
- تا قد او پایین بیاید، تماس چشمی برقرار کنید و خواسته‌های خودتان را با لحنی آرام اما محکم بیان کنید.
مورد دوم اینکه وقتی هم قد او می‌شوید و با او حرف می‌زنید، محترمانه تر حرف می‌زنید. به طور کلی کودک 2 ساله شما می‌تواند احساس کند که با لحن «از بالا به پایین» با او حرف می‌زنید. اما وقتی زانو می‌زنید و با او صحبت می‌کنید، این احساس به وجود نمی‌آید و بیشتر به او و خواسته هایش توجه می‌کنید. همین کار موجب می‌شود دست از لجبازی بردارد.
- مورد سوم و آخر اینکه با این کار، شما از جنگ قدرت اجتناب می‌کنید. وقتی می‌تواند چشم به چشم شما را ببیند و با شما صحبت کند، احساس می‌کند حرف‌هایش شنیده می‌شود. کمتر تدافعی می‌کند و به احتمال بیشتر امکان دارد به حرف‌های شما گوش کند و دیگر لجبازی نکند.
لج و لجبازی را تمام کنید
آیا احساس می‌کنید مدام به فرزندتان «نه» می‌گویید؟
در دو سالگی فرزندتان، امکان دارد احساس کنید شرایط ناامیدکننده است و مجبور باشید تمام رفتارهای نادرست کودک‌تان را اصلاح کنید.
با این حال تصور کنید جای او بودن و شنیدن تکراری «این کار را نکن! آن کار را نکن!» چه حسی دارد؟ جای تعجب نیست که کودک شما لجبازی کند و بخواهد کارها را به روش خودش انجام دهد.
خواسته های‌تان را به شکل مثبت به کودک بگویید
- برای جلوگیری از لجبازی کودک‌تان، این ترفند را امتحان کنید: از این به بعد به جای گفتن کارهایی که دوست ندارید انجام دهد، در مورد کارهایی حرف بزنید که می‌خواهید انجام بدهد.
- فرض کنید کودک‌تان یک فنجان آبمیوه را به شکل بدی در دست گرفته است و هر لحظه امکان دارد آبمیوه روی زمین بریزد و کارتان چند برابر شود.
- به جای اینکه بگویید «آبمیوه رو نریزی» و دکمه شروع لجبازی را بزنید. یا اصلاً حتی بهتر از آن می‌توانید بگویید: «دوست داری آبمیوه بخوری؟ پس بیا سر میز.»
- به کودک دو ساله خود، حق انتخاب بدهید.
انتخاب کردن می‌تواند لجبازی و جنگ اعصاب احتمالی را مهار کند و کودک نوپای‌تان را تشویق کند به حرف شما گوش کند.
برای توقف لجبازی، او را تشویق کنید که خودش مسئول انجام کار باشد. پوشیدن ژاکت از نظر کودک خردسال، به نظر ایده سخت و وحشتناک مامان یا بابا می‌آید که باید علیه آن شورش کند. با دادن حق انتخاب که کدام ژاکت را میخواهد، او مسئول این ایده می‌شود و حالا باید بین پوشیدن کت سبز یا خاکستری اش تصمیم بگیرد.
به طور کلی، دادن حق انتخاب چرخه لجبازی را از بین می‌برد و تعارض‌ها را کاهش می‌دهد. با جلب توجه او به انتخاب‌هایی که می‌تواند داشته باشد، به جای وظیفه‌ای که بخواهد در برابر آن مقاومت کند، از بسیاری از عصبانیت‌ها و لجبازی‌ها اجتناب کنید.
- دادن حق انتخاب موجب می‌شود کودک شما احساس قدرت کند و دست از لجبازی بردارد. کودکان تقریباً همیشه تحت حاکمیت تصمیمات بزرگسالان هستند، در حالی که دادن حق انتخاب به آنها اجازه می‌دهد نظرات خودشان را بیان کنند. به این ترتیب، کودک‌تان دست از لجبازی برمی‌دارد، انتخاب‌های خودش را می‌پذیرد و آنها را دنبال می‌کند.
در نظر داشته باشید زمانی که دادن حق انتخاب به درستی انجام نشود، نتیجه معکوسی می‌دهد و لجبازی را بیشتر می‌کنند. اگر انتخاب‌های داده شده به درستی چیده نشده باشند یا برای هر چیزی حق انتخاب بدهید، ممکن است کودک‌تان گزینه‌ای را انتخاب کند که شما دوست ندارید.
- ترفند «دادن حق انتخاب» دو قسمتی است. ابتدا، تعداد دفعات حق انتخاب را محدود کنید (بعضی از انتخاب‌ها در اختیار او نیست.) و بعد، بین دو گزینه تأیید شده توسط والدین که با هر دوی آنها هم موافق هستید، حق انتخاب بدهید.
به عنوان مثال اگر می‌خواهید به خانه مادربزرگ بروید و کودک‌تان از پوشیدن ژاکت خود امتناع کرد، درخواست خودتان را به شکل دو گزینه‌ای بیان کنید که به یک هدف منجر می‌شود.
می‌توانید بگویید: «ما داریم می‌ریم پیش مادربزرگ. کدوم ژاکتت رو می‌خواهی بپوشی، سبز یا خاکستری؟» نگویید: «می‌خواهی ژاکث بپوشی و با ما پیش مادربزرگ بیای یا همینجا توی خانه تنها بمانی؟» به خصوص اگر قصد ندارید او تنها بماند.
در این شرایط کودک شما شاید در آن لحظه تصوری از تنها ماندن در خانه نداشته باشد و فقط برای اینکه ژاکت نپوشد، بگوید میخواهد تنها در خانه بماند.
از آنجایی که شما نمی‌توانید کودک 2 ساله را تنها بگذارید، مجبور می‌شوید که حرف خودتان را تغییر بدهید و بگویید که نه نمی‌تواند تنها بماند و باید همین حالا ژاکت را بپوشد که دیر نشود. و همین تغییر حرف به معنای شروع لجبازی کودک‌تان است.
اگر از زاویه دید او نگاه کنید، حق هم دارد که ناراحت شود؛ چرا که این شما بوده‌اید که حرف خودتان را تغییر داده‌اید. بنابراین تنها در شرایطی حق انتخاب بدهید که واقعاً شرایط انتخاب هر دو گزینه وجود داشته باشد.
سلاله اصل علوی پایدار
